Kanada'daki CHIME radyo teleskobu, 16 Mart 2025'te şimdiye kadar kaydedilen en güçlü ve en parlak radyo sinyallerinden birini tespit etti. Gönderildiği milisaniyeler içinde Güneş'in dört günlük enerjisine eşdeğer bir enerji boşalımı gerçekleştiren bu olağanüstü olay, 'RBFLOAT' olarak adlandırıldı.
Bu etkileyici sinyalin kaydedilmesi, astronomları başlangıçta neyle karşı karşıya oldukları konusunda tereddüte düşürdü. Gelen veriler, o kadar güçlüydü ki, başlangıçta yakındaki cep telefonları veya uçaklar tarafından yayılan radyo frekansı girişimi olarak işaretlendi. Ancak yapılan detaylı incelemeler sonucunda, bunun gerçek bir astrofiziksel sinyal olduğu ortaya çıktı.
Hızlı Radyo Patlamaları (FRB'ler), evrenin en ilgi çekici gizemlerinden biri olarak kabul ediliyor. Kısa süreli ancak inanılmaz derecede güçlü radyo dalgası darbeleri olan FRB'ler, uzayın derinliklerinden rastgele zamanlarda geliyormuş gibi görünüyor.
FRB'ler genel olarak iki ana kategoriye ayrılıyor: Tekrarlayan ve tek seferlik patlamalar. Tekrarlayan FRB'ler, bazen belirli bir düzende tekrarlandıkları için daha kolay izlenip inceleniyor. Tek seferlik FRB'ler ise tahmin edilemez ve göz kırpmasından daha kısa sürmeleri nedeniyle kaynaklarını takip etmek çok daha zorlu bir süreç.
Bu zorluğu aşmak için CHIME teleskobu, daha hassas konumlandırma sağlayabilen daha küçük 'Dış Gözlem' teleskoplarıyla güçlendirildi. Bu eklemeler sayesinde, araştırmacılar RBFLOAT'ın kaynağını sadece 45 ışık yılı hassasiyetle belirlemeyi başardılar. Bu detaylı lokalizasyon, sinyalin Büyük Ayı takımyıldızındaki bir galaksinin dış bölgelerinden, yani Dünya'ya yalnızca 130 milyon ışık yılı uzaklıktan geldiğini ortaya koydu. Bu, şimdiye kadar tespit edilen en yakın tek seferlik FRB olma özelliğini taşıyor.
Yerinin hassas bir şekilde belirlenmesi, bilim insanlarının FRB'nin ortaya çıktığı çevreyi inanılmaz bir ayrıntıyla incelemesine olanak tanıdı. Bu durum, FRB'lere neyin neden olabileceğine dair olası adayları daraltmaya yardımcı oluyor. Giderek artan kanıtlar, yüksek derecede manyetikleşmiş nötron yıldızları olan 'magnetarların' FRB'lerin arkasındaki ana nedenlerden biri olduğunu gösteriyor. Hatta Samanyolu'nda tespit edilen bir FRB'nin de bir magnetardan kaynaklandığı düşünülüyor.
RBFLOAT'ın geldiği yerin bir spiral kolda olması, bölgenin aktif yıldız oluşum alanları olduğunu ve bunun bir magnetardan kaynaklanma fikrini desteklediğini gösteriyor. Yapılan daha hassas gözlemler, FRB'nin aslında yıldız oluşum kümelerinin biraz dışında yer aldığını ortaya koydu. Bu durum, magnetarın doğum yerinden atılmış olabileceği veya tam FRB kaynağında, küme merkezinden uzakta doğmuş olabileceği gibi ilginç senaryoları akla getiriyor.
RBFLOAT, parlaklığı ve Dünya'ya yakınlığı ile FRB'ler hakkında önemli ipuçları sunma potansiyeli taşıyor. Tekrarlayan ve tek seferlik FRB'ler arasında önemli farklar olup olmadığı ve magnetarların FRB üreten tek gök cismi olup olmadığı gibi soruların yanıtlanmasında kritik rol oynayacak. RBFLOAT, bu alandaki yeni araştırmalar için bir başlangıç noktası olarak görülüyor.
