Astronomi dünyasında heyecan verici bir gelişme yaşandı. Bilim insanları, evrenin en erken ve en uzak kara deliğini tespit ederek doğruluğunu onayladı. Bu keşif, evrenin ilk zamanlarına dair önemli ipuçları sunarken, daha önce gözlemlenen ancak kaynağı bilinmeyen gizemli 'Küçük Kırmızı Noktalar' (LRD'ler) ile de ilişkilendiriliyor.
Evrenin ilk zamanlarında, Büyük Patlama'dan yalnızca 500 milyon yıl sonra var olduğu belirlenen bu kara delik, CAPERS-LRD-z9 galaksisinde yer alıyor. İlginçtir ki, bu kara delik, kendisinden bu kadar erken bir dönemde olmasına rağmen Güneş'in kütlesinin yaklaşık 300 milyon katına ulaşmış durumda.
LRD'ler, evrenin erken dönemlerinde görülen, şaşırtıcı derecede parlak ve küçük kırmızı cisimler olarak tanımlanıyor. Büyük Patlama'dan yaklaşık 600 milyon yıl sonra ortaya çıkan bu nesneler, bir milyar yıl geçmeden kaybolmaya başlıyorlar. Bu kara deliğin keşfi, bu gizemli LRD'lerin aslında erken evrendeki devasa kara delikler olabileceği teorisini güçlendiriyor.
Yeni keşfedilen bu süper kütleli kara delik, bir 'aktif galaksi çekirdeği' (AGN) olarak biliniyor. Yani, etrafındaki gaz ve tozu yiyerek hızla beslenen, oldukça parlak bir kara delik. Kara deliğin kırmızı görünmesinin sebebi ise, onu saran parlak gaz ve toz örtüsü olabilir. Bu durum, kara deliği bilim kurgu filmlerinden fırlamış gibi gösteren bir 'kara delik yıldız' haline getiriyor olabilir.
Bu kara deliğin muazzam kütleçekimi, etrafındaki gazı ışık hızının yüzde biri gibi akıl almaz hızlara çıkarıyor. Bu gaz rüzgarları, bilim insanlarının spektroskopi yöntemiyle bu kara deliklerin varlığını tespit etmelerini sağlıyor. Spektroskopi, bir nesneden gelen ışığı farklı dalga boylarına ayırarak, o nesne hakkında bilgi edinmemize yardımcı oluyor. Bu durumda, kara deliğin etrafındaki gazdan gelen ışık, uzaklaştıkça dalga boyları uzayarak kırmızıya doğru kayıyor.
Yapılan bu doğrulamalar, LRD'lerin süper kütleli kara delikleri barındırdığı fikrini destekliyor. Bu kara deliklerin ne kadar 'süper kütleli' olduğu konusunda ise, bazıları ilk milyar yıllarında bile 10 milyon Güneş kütlesine ulaşabiliyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse, Samanyolu Galaksisi'nin merkezindeki süper kütleli kara delik yaklaşık 4 milyon Güneş kütlesine sahip.
LRD'lerdeki kara delikler, sadece süper kütleli değil, aynı zamanda 'aşırı kütleli' olarak da nitelendirilebilir. Çünkü kütle oranları, içinde bulundukları galaksinin yıldız kütlesinin yüzde 10 ila 100'üne yaklaşabiliyor. CAPERS-LRD-z9'daki kara delik, yaklaşık 300 milyon Güneş kütlesiyle, kendi galaksisindeki tüm yıldızların toplam kütlesinin yarısı kadar bir değere sahip.
Araştırmacılar, bir kara deliğin evrenin ilk 500 milyon yılı gibi kısa bir sürede bu kadar kütle kazanmasının iki olası yolu olduğunu belirtiyor. Her iki senaryo da büyük ve ağır bir 'tohum' kara delikle başlıyor. Eğer kara delik, teorik üst sınır olan Eddington limitine uygun bir şekilde büyüyorsa, tohum kara delik yaklaşık 10.000 Güneş kütlesiyle başlamış olabilir. Diğer bir olasılık ise, daha küçük, 100 Güneş kütlesiyle başlayıp, etrafındaki yoğun gaz örtüsü tarafından hızla beslenerek 'süper-Eddington' oranında büyümesidir.
Bu tohum kara delikler, Büyük Patlama sırasında oluşan ilksel kara deliklerden, evrenin ilk yıldızları olan Popülasyon III yıldızlarının çökmesinden, yoğun yıldız kümelerindeki 'kaçış çarpışmalarından' veya devasa ilkel gaz bulutlarının doğrudan çökmesinden kaynaklanıyor olabilir.
Bu çalışma, LRD'lerin evrenin erken dönemlerinde geçici bir olgu olduğuna ve potansiyel olarak Samanyolu Galaksisi'nin kendisini de doğurmuş olabilecek galaktik evrimin ilk adımlarından birine işaret ettiğine dair kanıtlar ekliyor.
