Gökadamızın merkezindeki en gizemli yapılar daha da gizemli hale geldi.
Görkemli bir kum saati gibi Samanyolu'nun merkezinin üstünde ve altında uzanan gizemli Fermi kabarcıkları, galaksimiz üzerinde büyük bir etkiye sahip. Bu devasa süper ısıtılmış plazma küreleri milyonlarca yıldır galaktik merkezden dışarıya doğru akıyor. Günümüzde, bir uçtan uca yaklaşık 50.000 ışık yılı genişliğinde olan bu yapılar, Samanyolu'nun uzunluğunun yarısı kadar bir alana yayılıyor.
Şimdi, ABD Ulusal Bilim Vakfı'na ait Green Bank Teleskobu ile bu karmaşık kabarcıkları inceleyen bilim insanları şok edici bir keşif yaptı: Süper sıcak kabarcıkların derinliklerinde, açıklanamaz bir şekilde bu aşırı çevrede hayatta kalmayı başaran devasa soğuk hidrojen gazı bulutları keşfedildi.
Araştırmacılara göre, bu kafa karıştırıcı bulutların, birkaç milyon yıl önce galaksi merkezinden dışarıya doğru itilen çok daha büyük yapıların kalıntıları olması muhtemel.
Araştırmanın baş yazarı ve North Carolina Eyalet Üniversitesi Fizik Bölümü'nde doçent doktor olan Rongmon Bordoloi, bu durumu şöyle açıklıyor: "Bunu kaynar suya bir buz küpü atmak gibi düşünebilirsiniz: küçük bir buz küpü çabuk erir, ancak daha büyük bir buz küpü erirken bile daha uzun süre dayanır. Biz bu bulutların, şu anda galaktik rüzgar tarafından aşındırılan çok daha büyük yapıların kalıntıları olabileceğine inanıyoruz."
Bu keşif, galaksimizin merkezindeki kara deliğin, daha önce düşünülenden daha yakın zamanda şiddetli bir madde patlaması yaşamış olabileceğini gösteriyor. Bulutları detaylandıran araştırma, 7 Temmuz'da The Astrophysical Journal Letters'ta yayımlandı.
Şaşırtıcı Kabarcıklar
Galaktik merkezde yükselen Fermi kabarcıkları, 2010 yılında NASA'nın Fermi Gama Işını Uzay Teleskobu tarafından keşfedildi. Galaksimizle boyut olarak karşılaştırılabilir olmalarına rağmen, kabarcıklar yalnızca gama ışınlarında görülebiliyor ve eROSITA kabarcıkları olarak bilinen, aynı derecede gizemli bir X-ışını karşılığı ile örtüşüyor.
Bu kabarcıklar inanılmaz derecede sıcak; Fermi kabarcıklarını oluşturan plazma bir milyon kelvinin (neredeyse 2 milyon Fahrenheit) üzerinde bir sıcaklığa ulaşıyor. Kabarcıkların, Samanyolu'nun merkezindeki kara delikten kaynaklanan eski ve şiddetli bir patlamanın sonucu olduğu düşünülüyor. Bu patlama, galaktik düzlemin hem üstüne hem de altına eş zamanlı olarak madde püskürterek, çevredeki maddeyi içine çekip uzaya doğru fırlatmış.
Yeni keşfedilen soğuk hidrojen bulutları, araştırmacıların belirttiğine göre, bu maddenin bazı kalıntıları olabilir. Green Bank Teleskobu ile tespit edilen soğuk bulutlar yaklaşık 13 ila 91 ışık yılı genişliğinde olup, her biri Güneş sistemimizden birçok kat daha büyüktür.
Ancak bu soğuk bulutların, galaksinin merkezinden yaklaşık 13.000 ışık yılı yukarıda, Fermi kabarcıklarının içinde keşfedildikleri süper sıcak ortamda hayatta kalabilmeleri için, ilk kez kabarcıkların etkisine girdiklerinde çok daha büyük olmaları gerektiği belirtiliyor.
Rongmon Bordoloi, "Prensipte bu bulutların bu kadar uzun süre hayatta kalmamış olmaları gerekirdi. Ancak var olmaları bize bir tür saat veriyor: hayatta kalmaları, Samanyolu'nun merkezindeki kara deliğin sadece birkaç milyon yıl önce patladığını gösteriyor. Kozmik terimlerle bu, göz kırpması kadar kısa bir süre." diye ekliyor.
Bu keşif, Fermi kabarcıklarının yaşını önemli ölçüde sınırlayarak, bu kabarcıklarla ilgili büyük bir gizemi çözmeye yardımcı olabilir. Bu yaş ise, galaksimizin devasa kara deliğinin, büyük miktarda malzemenin içine düştüğünde, en sonuncusu daha önce düşünülenden daha yakın zamanda meydana gelmiş olsa da, şiddetli ve düzensiz patlamalar yaşayabileceğini düşündürüyor. Ancak, galaksimizdeki kara delik patlamalarının kesin zamanlaması hala açık bir soru olarak kalmaya devam ediyor.
Bordoloi, "Açık olan şu ki, Fermi Kabarcıkları gibi özellikler ve daha yakın zamanda eROSITA Kabarcıkları, Samanyolu'nun merkezinin geçmişte sandığımızdan çok daha aktif olduğunu gösteriyor" diyerek sözlerini tamamlıyor.
