Dünyanın neresine giderseniz gidin, herhangi bir insan popülasyonunda erkekler genellikle kadınlardan daha uzun olma eğilimindedir. Bilim insanları şimdi bu anatomik farkın ardındaki temel genetik mekanizmalardan birini ortaya çıkardı.
Çeşitli büyük kamu sağlığı veri tabanlarını inceleyen bir araştırma ekibi, olağandışı kromozom kombinasyonlarına sahip çok sayıda yetişkin birey üzerinde çalıştı.
Bu kromozom kombinasyonları, her yetişkinin boyuyla istatistiksel olarak modellendi ve X ve Y kromozomlarının her ikisinde de bulunan SHOX (short-stature homeobox) adı verilen bir gen dizisinin etkisinde ilginç bir fark ortaya çıkardı.
Tipik bir erkek hücresindeki X ve Y kromozomlarının aksine, tipik bir kadın hücresindeki iki X kromozomundan biri (inaktif X kromozomu veya kısaca Xi olarak bilinir), komplikasyonları önlemek için daha düşük kapasitede çalışır.
Veriler, Y kromozomunun inaktif X kromozomundan daha fazla bir SHOX 'etkisi' sağladığını ve bunun ortalama olarak 3,1 santimetre ek bir boy farkına katkıda bulunduğunu gösterdi.
SHOX geninin bir rol oynayabileceği uzun zamandır biliniyordu. Ancak bu çalışma, Y kromozomundaki aktivitesinin kısmen susturulmuş X kromozomundakine kıyasla ne kadar farklı olduğunu spesifik olarak nicelendirdi.
Araştırmacılar yayımladıkları makalede, "Bu bulgu, dişilerde azaltılmış SHOX ifadesinin cinsiyetler arasında net bir boy farkına yol açtığı hipoteziyle tutarlıdır." ifadelerini kullandı.
Araştırmacılar, bu farkın, diğer faktörlerin (yaşanılan ülkenin ekonomik durumu dahil) yanı sıra, XY kromozomlu erkekler ile XX kromozomlu kadınlar arasındaki ortalama boy farkının yüzde 22,6'sını oluşturduğunu hesapladı.
Çalışmada kullanılan veri tabanlarındaki ortalama boy farkı erkekler ve kadınlar arasında 12,85 ila 13,72 santimetre arasında değişiyordu.
Araştırmacılar, "Bu sonuçlar, Xi kromozomuna göre Y kromozomunda artan SHOX ifadesinin, erkeklerde kadınlardan daha uzun boya yol açtığı ve insanlarda boy için cinsel dimorfizmi (iki cinsiyet arasındaki farklılık) büyük ölçüde açıkladığı hipoteziyle tutarlıdır." şeklinde yazdı.
Boy uzunluğu, genetik faktörlerin yanı sıra ebeveynlerin boyu, hormon seviyeleri (erkeklerde kadınlardan daha bol bulunan testosteron dahil) gibi çevresel ve biyolojik faktörlere de bağlıdır.
Bu araştırma, cinsiyetler arasındaki fenotip (gözlemlenebilir özellikler) farklılıkları ile cinsiyetleri farklı etkileyen hastalıklar ve rahatsızlıklar üzerine gelecekte yapılacak her türlü çalışma için faydalı bir başlangıç noktası olabilir.
Örneğin, Alzheimer gibi bazı durumlar kadınlarda daha yaygındır ve bunun muhtemelen karmaşık bir dizi ilgili nedeni vardır.
Boyda olduğu gibi, genetik ve hormonların etkilerini birbirinden ayırmak, bu tür rahatsızlıkların patogenezi (hastalığın gelişimi) hakkında yeni bilgiler sağlayabilir. Araştırmacılar, otoimmün, kardiyovasküler ve nörogelişimsel psikiyatrik bozukluklar dahil olmak üzere gözlemlenen cinsiyet farklılıklarına sahip tıbbi durumların patogenezine ilişkin yeni içgörüler sağlayabileceğini belirtiyor.
Araştırma hakemli bir bilimsel dergide yayınlandı.
