İklim değişikliğinin dünya üzerindeki etkileri giderek daha fazla endişe yaratıyor. Son araştırmalar, buzulların erimesinin yüzlerce volkanı uykusundan uyandırabileceğini, bunun da iklim değişikliğinin etkilerini daha da kötüleştirebileceğini ortaya koyuyor.
Patagonya'daki buzulların altındaki magma değişimlerini öngören son modeller, buz tabakalarının geri çekilmesinin, buzul altındaki volkanları harekete geçirme gücüne sahip olduğunu gösteriyor.
Dünya yakın bir volkanik bombardıman riski altında olmasa da, bu bulgular günümüzdeki hızlı buzul erimelerinin gelecekteki volkanik patlama riskini artırabileceğini düşündürüyor. Bu durum muhtemelen yüzlerce, hatta binlerce yıl içinde gerçekleşecek olsa da, özellikle şu anda buz altında gizlenmiş yüzden fazla volkanın bulunduğu Antarktika gibi bölgeler için hazırlıklı olmak büyük önem taşıyor.
Yapılan çalışma, bir zamanlar Güney Amerika'nın güney ucunu kaplayan Patagonya Buz Levhası'nın derin geçmişine dayanıyor. 18.000 yıldan uzun bir süre önce, buz tabakasının en kalın olduğu dönemde, magma yer yüzeyinin 10 ila 15 kilometre altında birikmiş ve kristalleşmişti.
Ancak iklim ısındıkça ve buzullar eridikçe, üzerlerindeki baskı ortadan kalktı. Bilim insanları, buzun ağırlığı olmadan Dünya'nın kabuğunun yukarı doğru sıçradığını ve yer altındaki magmadaki gazların genleşmesine izin verildiğini düşünüyor; bu da volkanik patlamalar için kritik bir faktör.
Araştırmacılar, Şili'deki altı volkandan alınan örnekleri analiz ederek, geçmişteki patlama süreçleri hakkında daha fazla bilgi edindi. Bunlardan biri olan Mocho-Choshuenco volkanı şu anda pasif durumda, ancak son veriler, geçmişteki patlama aktivitesinin Patagonya buzunun ilerlemesi ve geri çekilmesinden etkilendiğini gösteriyor.
Bölgedeki buz 'yükünün boşalmasının' patlayıcı püskürmelere yol açması yaklaşık 3.000 ila 5.000 yıl sürdü, bu yüzden muhtemelen hazırlanmak için bolca zamanımız var.
Ancak modern Patagonya'nın daha fazla buz kaybetmesiyle birlikte, bölgenin bazı kısımları beklenmedik derecede hızlı yükseliyor ve bu durum bazı bilim insanlarını endişelendiriyor.
Konuyla ilgili çalışmalarını sunan bir volkanolog, "Buzullar, altlarındaki volkanlardan gelen patlamaların hacmini bastırma eğilimindedir," diye açıklıyor. "Ancak iklim değişikliği nedeniyle buzullar geri çekildikçe, bulgularımız bu volkanların daha sık ve daha patlayıcı şekilde püskürdüğünü gösteriyor."
İzlanda'daki volkanları ve buzulları inceleyen bilim insanları da benzer bir fenomeni fark etmişlerdi, ancak bu, aynı kuvvetlerin kıta ölçeğinde etkili olduğunu gösteren ilk çalışmalardan biri.
Araştırmacılar, "Çalışmamız, bu fenomenin sadece İzlanda ile sınırlı olmadığını, burada artan volkanik aktivite gözlemlenirken, Antarktika'da da meydana gelebileceğini gösteriyor," diye ekliyor. "Kuzey Amerika'nın bazı bölgeleri, Yeni Zelanda ve Rusya gibi diğer kıtasal bölgeler de artık daha yakın bilimsel dikkat gerektiriyor."
Örneğin Antarktika'da, bilim insanları çok fazla buz erirse, gelecekteki patlamaların artabileceğini gösteren simülasyonlar gerçekleştirdiler. Magma buz tabakasını tamamen kırmasa bile, yapıyı içeriden eritebilir.
"Zamanla, birden fazla patlamanın kümülatif etkisi, sera gazlarının birikmesi nedeniyle uzun vadeli küresel ısınmaya katkıda bulunabilir," diye belirtiyor uzmanlar. "Bu, buzulların erimesinin patlamaları tetiklediği ve patlamaların da daha fazla ısınma ve erimeye katkıda bulunabileceği bir pozitif geri bildirim döngüsü oluşturuyor."
Bu, bilim insanlarının çok uzaktan gelmesini görmek istediği türden bir felaket senaryosu. Aksi takdirde, onu durdurmanın bir yolu kalmayabilir.
Bu çarpıcı bulgular, uluslararası bir bilim konferansında sunulan son raporlar arasında yer alıyor.
