Dünya'daki hava durumu değişken olabilir, ancak uğraşmak zorunda olduğumuz tek hava türü bu değil. Uzay havası – güneşten yayılan rüzgarlar ve parçacıklar – Dünya ve insan altyapısı üzerinde önemli etkilere sahip olabilir. En kötü senaryolarda, bu durum elektrik şebekelerimiz ve iletişim uydularımız için tehlikeli kesintiler anlamına gelebilir.
Bu uzay fırtınalarını tahmin etmemize yardımcı olmak için gökbilimcilerin yeni ve geliştirilmiş bir uzay hava gözlemcisi var – ve bu şimdiye kadarki en iyisi. Hawaii'deki Haleakalā Dağı'nın tepesinde bulunan Daniel K. Inouye Güneş Teleskobu (DKIST), güneşi incelemek ve bu fırtınaları tahmin etmek için kullanılan dünyanın en büyük teleskobudur.
Bu teknolojik harikanın arkasındaki ekip, on yılı aşkın süredir üzerinde çalıştığı DKIST'in en güçlü kameralarından birini – Görünür Ayarlanabilir Filtre veya VTF olarak bilineni – nihayet açarak önemli bir kilometre taşını tamamladı.
Bu kamera, DKIST için yapbozun son parçası ve VTF'nin eklenmesi, 'başlangıçtaki bilimsel enstrüman cephaneliğini tamamlayacak'.
Proje bilimcilerinden biri, 'teknolojik başarının önemi o kadar büyük ki, VTF'nin Inouye Güneş Teleskobu'nun kalbi olduğunu ve nihayet sonsuz yerinde attığını kolayca savunabilirsiniz' dedi.
VTF'nin ilk görüntüsü, her biri Amerika Birleşik Devletleri kıtasından daha geniş ölçülere sahip, güneşin yoğun manyetik alanının neden olduğu karanlık lekeler olan büyük bir güneş lekesi kümesini gösteriyor. Bu etkileyici kamera, güneş yüzeyinde piksel başına yaklaşık 10 kilometre çözünürlüğe kadar ayrıntıları görebiliyor – güneşin bizden on milyonlarca kilometre uzakta olduğu düşünüldüğünde kesinlikle olağanüstü bir çözünürlük.
VTF, sadece basit bir anlık görüntüden fazlasını sağlıyor. Bir spektrum ölçmek için birden fazla ışık dalga boyunda görüntüler yakalarken, ışığın elektrik alanının nasıl yönlendirildiğine dair (polarizasyon olarak bilinir) bilgi de topluyor. Güneşe yönelik bu ek perspektifler, aksi takdirde görünmez olan güneş yüzeyinin, manyetik alanın ve plazmanın detaylarını ortaya çıkararak uzay havası ve güneş patlamaları tahminlerimize bilgi sağlıyor.
Güneşin tek bir gözlemi sırasında, bu enstrüman 10 milyondan fazla spektrum – ışığın farklı dalga boylarındaki yoğunluğunun grafikleri – toplayabiliyor, bu da bilim insanlarının güneş atmosferinin ne kadar sıcak olduğunu, güneşin manyetik alanının ne kadar güçlü olduğunu ve daha fazlasını belirlemesine yardımcı oluyor.
Bugünkü haber, VTF ve DKIST için sadece bir başlangıç. İnanılmaz derecede karmaşık olan enstrümanın hala daha fazla test ve kurulum gerektirdiği ve bunun gelecek yıla kadar tamamlanmasının beklendiği belirtildi.
Ortaya çıkan ilk görüntüler, en yakın yıldızımız Güneş hakkında ne kadar çok şey öğrenebileceğimize dair büyük umut vaat ediyor. Araştırmacılar, sistemin tam olarak faaliyete geçmesiyle nelerin mümkün olacağını görmek için heyecanlı olduklarını belirtiyorlar.
