Dünya üzerindeki en büyük ve en eski canlı organizmalardan birinin artık kök sisteminden yankılanan milyonlarca yaprağın titreşimiyle “fısıltılarını” duyabiliyoruz.
Latincede “yayılıyorum” anlamına gelen Pando olarak bilinen ve aslında tek bir ağaçtan oluşan bu orman, Utah'ta 40 hektarlık bir alana yayılmış, ortak bir kök sisteminden filizlenen (ve hepsi aynı DNA'ya sahip) 47.000 gövdeye sahip.
Tek bir erkek titrek kavak (Populus tremuloides) olan bu devasa varlık, zamanla büyüyerek kütle olarak 6.000 metrik tona ulaşmış ve bu da onu dünyanın en büyük canlı organizması yapıyor.
Tahminen 12.000 yıl süren yaşamının ardından, 24 metre yüksekliğe kadar uzanan ağaç benzeri gövdelere sahip bu devasa bitkinin kesinlikle anlatacak çok şeyi var. Yakın zamanda yapılan kayıtlar, onu daha önce hiç olmadığı gibi 'duymamızı' sağlıyor.
Projeyle ilgili açıklama yapan araştırmacılar, bulguların büyüleyici olduğunu belirtiyor. Başlangıçta sanatsal bir çalışma olarak ortaya çıkan bu projenin, bilimde muazzam bir potansiyele sahip olduğu düşünülüyor. Rüzgarın titreşime (sese) dönüşerek kök sistemi boyunca ilerlemesinin, Pando'nun geniş ve gizli hidrolik sisteminin iç işleyişini tahribatsız bir şekilde ortaya çıkarabileceği ifade ediliyor.
Bir ses sanatçısı, bir dalın tabanındaki oyuğun içine bir hidrofon yerleştirerek cihazı ağacın köklerine kadar indirdi. Başlangıçta çok fazla bir şey duymayı beklemiyordu.
Hidrofonların çalışması için sadece suya ihtiyaç duymadığını belirten sanatçı, kökler gibi yüzeylerden gelen titreşimleri de algılayabildiğini ve kulaklığını taktığında anında şaşırdığını söylüyor. Bir şeyler oluyordu, hafif bir ses vardı.
Bir gök gürültülü fırtına sırasında bu ses arttı; cihaz esrarengiz, alçak bir gümbürtü kaydetti.
Kaydedilen sesin, ormandaki milyonlarca yaprağın sesi olduğunu ve bu yaprakların ağacı titreştirerek titreşimin dallardan yeryüzünün altına, köklere kadar ulaştığını düşündüğünü açıkladı.
Hidrofon ayrıca 90 metre uzaklıktaki bir dala dokunmaktan kaynaklanan vuruşları da kaydetti, oysa bu ses o mesafeden havadan duyulmuyordu. Bu durum, Pando'nun kök sisteminin birbirine bağlı olduğu teorisini destekliyor, ancak sesin toprak yoluyla seyahat etmediğini doğrulamak için daha uygun bir deneysel kurulum gereklidir.
Bu tür ortak kök sistemleri klonal titrek kavaklarda yaygındır, ancak Pando'nun boyutu ve yaşı onu benzersiz kılar. Titrek kavaklar tohum yoluyla üreyebilseler de, genellikle tohumdan büyümezler çünkü büyük kavak toplulukları genellikle tek cinsiyetli olup aynı bireyin klonları olduğundan tozlaşma nadirdir.
Pando'nun bu tuhaf, devasa varlığını daha iyi anlamak için bir araştırma grubu ses sanatçısını 'misafir sanatçı' olarak davet etti. Sesin Pando'nun karmaşık kök ağını haritalamak için kullanılabileceği umut ediliyor.
Seslerin güzel ve ilginç olduğunu belirten sanatçı, pratik açıdan bakıldığında doğal seslerin bir çevrenin sağlığını belgelemek için kullanılabileceğini söylüyor. Bu sesler, yerel biyoçeşitliliğin bir kaydıdır ve çevresel değişime karşı ölçülebilecek bir başlangıç noktası sağlarlar.
Sanatçı ayrıca Pando'nun yapraklarını, kabuğunu ve çevredeki ekosistemi de kaydetti.
Yapılan açıklamalara göre, toplanan verilerin su hareketleri, dalların birbiriyle nasıl ilişkili olduğu, böcek kolonileri ve kök derinliği hakkında ek çalışmalar için temel oluşturması planlanıyor; ki bu konular hakkında bugün çok az şey biliniyor.
Ne yazık ki, bu muhteşem ağaç bozuluyor ve araştırmacılar Pando'nun ve desteklediği tüm orman yaşamının günlerinin sayılı olmasından endişe ediyorlar. Yıkım ve otobur sayısını düşük tutan yırtıcı hayvanların öldürülmesi gibi insan faaliyetleri bu antik varlığı yavaş yavaş yok ediyor.
Bu da 'Titrek Dev'in sırlarını hala paylaşabilirken onu dinlemek için bir neden daha sunuyor.
