İklim sistemindeki son gözlemler, bilim insanlarını endişelendiriyor. 2024 yılında atmosferdeki ortalama karbondioksit (CO2) konsantrasyonunda ölçülen yıllık artış, rekor seviyeye ulaşarak dikkat çekici bir anormallik sergiledi.
Sanayi Devrimi'nin başlamasıyla, özellikle 1800'lerin ortalarından itibaren kömür ve petrol gibi fosil yakıtların yakılmasıyla atmosferdeki karbondioksit seviyesi hızla yükselmeye başladı. Sanayi öncesi dönemde yaklaşık 280 ppm (milyonda bir parça) olan bu konsantrasyon, günümüzde 430 ppm'e yaklaşmış durumda. Bu, sanayi öncesi seviyenin yaklaşık yüzde 40 üzerinde bir artış anlamına geliyor ve gezegeni halihazırda yaklaşık 1.5°C ısıtmış durumda.
Son yıllarda atmosferdeki karbondioksit artışı genellikle yıllık 1 ila 2 ppm civarında seyrederken, son raporlara göre 2024 yılında bu artış 3.75 ppm olarak kaydedildi. Bu değer, daha önceki güçlü El Niño yıllarında (1998 ve 2016 gibi) görülen yaklaşık 3 ppm'lik artışları bile geride bırakıyor.
Uzmanlar, bu kadar büyük bir sıçramanın endişe verici olduğunu belirtiyor. Küresel emisyonların henüz zirveye ulaşmadığı ve El Niño yıllarında genellikle daha yüksek ppm artışları beklendiği bilinse de, 2024'teki artışın büyüklüğü anomal olarak değerlendiriliyor.
El Niño, tropikal Pasifik Okyanusu'nda görülen, iklimi etkileyen doğal bir döngünün sıcak fazını ifade eder. Bu dönemlerde atmosferik CO2 artışının hızlanması beklenebilir, ancak son artışın büyüklüğü tek başına El Niño ile tam olarak açıklanamıyor.
Bilim insanları, emisyonların ve okyanusların karbon emiliminin yıldan yıla çok fazla değişmediğini göz önünde bulundurarak, bu rekor artışın temel nedeninin karasal ekosistemlerin (ormanlar, sulak alanlar vb.) karbon emilimindeki (karbon yutağı) zayıflama olduğunu düşünüyor. Geçen yıl karasal ekosistemler bir miktar karbon emmiş olsa da, karbon yutağı 1998'den bu yana en zayıf seviyesine indiği ve 1987'deki gibi net bir CO2 yayıcı olma durumuna yaklaştığı belirtiliyor.
Artış hızının 2025'te yavaşlaması ihtimali olsa da, uzmanlar bu yılki sıçramanın, toprak ve bitki örtüsündeki sıcaklık tepkileri gibi El Niño dışı faktörleri içerebileceği ve bu faktörlerin Dünya ısındıkça devam edebileceği veya yoğunlaşabileceği yönündeki endişelerini dile getiriyor.
