Son günlerde Türkiye'de etkili olan yoğun yağışlar, bazı bölgelerde yeni bir istilacı türe zemin hazırlıyor: Zehirli çekiç başlı solucanlar. Bilim dünyası ve ilgili otoriteler, bu tehlikeli canlıların yayılımı konusunda halkı dikkatli olmaya çağırıyor.
Amerika Birleşik Devletleri'nde uzun süredir varlığını sürdüren bu istilacı tür, özellikle aşırı yağışların tetiklediği iklim değişiklikleri sayesinde kendine daha uygun yaşam alanları buluyor. Çekiç başlı solucan (Bipalium kewense) olarak bilinen bu canlılar, boyları 40 santimetreye kadar ulaşabilen, yassı ve belirgin yarıçap bir başa sahip bir kara planaryasıdır. En dikkat çekici özellikleri ise kendi kesilmiş parçalarından tamamen yeni bir solucan üretebilme yetenekleridir.
Bu durum, solucanları öldürmek için parçalama yönteminin ters etki yapmasına ve hatta çoğalmalarına neden oluyor. Uzmanlar, bu canlılarla karşılaşıldığında kesinlikle çıplak elle dokunulmaması gerektiğini belirtiyor. Güvenli bir şekilde bu solucanları yakalamak için bir poşete konulup ardından birkaç gün dondurucuda bekletilmesi öneriliyor. Ayrıca, görülen yerlerin ilgili yerel otoritelerle paylaşılması büyük önem taşıyor.
Aslen Güneydoğu Asya kökenli olan bu kara avcıları, nemli ve sıcak ortamları tercih ediyor. Besin zincirinde salyangozlar ve yer solucanlarını avlayan bu canlılar, sera gibi alanlarda kendilerine uygun yaşam alanları bularak tarım ve bahçecilik faaliyetleri yoluyla yayılma eğilimindedir. Yaprak döküntüleri, nemli malç ve toprak içerisinde bulunabilirler.
Bu solucanların bazı türleri, tetrodotoksin adı verilen güçlü bir nörotoksini sümüksü yapılarında üretebilir. Bu toksin, balıkçılarda bulunan ve denizanası ısırıkları gibi zehirli deniz canlılarında da rastlanan bir madde olup, insanlarda veya evcil hayvanlarda ciltte tahrişe ve mukoza zarlarında rahatsızlığa neden olabilir. Bu toksinin ana amacı, avlarını etkisiz hale getirmektir.
İstilacı bir tür olmaları nedeniyle çekiç başlı solucanların Amerika Birleşik Devletleri'nde doğal avcıları bulunmamaktadır. İdeal koşullar altında sayıları hızla artarak, toprağın sağlığı için kritik öneme sahip olan yer solucanlarını tüketerek ekosistemin dengesini bozabilirler. Genel olarak kara planaryalarının kendilerini savunan yüzey salgıları, onları diğer hayvanlar için tatsız veya zehirli hale getirebilir.
Son dönemdeki yayılımlar, iklim değişikliğinin istilacı türlerin çoğalmasını nasıl tetiklediğine dair önemli bir örnek teşkil etmektedir.
