Yaşlı bireylerde görülen yaralanmalı düşmelerin, aynı yaştaki başka fiziksel yaralanmalar yaşayan kişilere kıyasla, kaza sonrası bir yıl içinde demans geliştirme olasılığını artırdığına dair önemli bir araştırma 2024 yılında yayımlandı. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki araştırmacı ekibin bulguları, düşmelerin doğrudan demansa neden olduğunu kanıtlamasa da (ancak bu henüz dışlanmış da değil), düşmelerin Alzheimer hastalığı ve diğer demans türlerine yol açan beyin fonksiyonlarındaki bozulmanın erken bir göstergesi olabileceğini düşündürüyor.
Araştırmacılar, “Düşmelerin, gelecekteki demans riskini işaret eden bir uyarı olayı olarak hizmet etmesi mümkündür” şeklinde açıklıyor. Bu çalışmanın bulguları, yaralanmalı bir düşüş yaşayan yaşlı yetişkinlerde bilişsel taramanın uygulanmasını destekliyor.
65 yaş üstü yetişkinler için yaralanmaların en yaygın nedeni düşmelerdir. Bu yaş grubunun neredeyse üçte biri her yıl düşme sonucu yaralanıyor. Araştırmacılar, acil servis veya travma merkezi ortamlarında bu tür taramalar için yeterli zaman olmayabileceğini belirtiyorlar.
Her yıl yaklaşık 10 milyon yeni demans vakası teşhis ediliyor ve bu durum, hem bireylerin kendileri hem de sevdikleri için korkutucu bilişsel gerilemeyle yüzleşmeyi artırıyor. Onlarca yıllık çabaya rağmen henüz bir tedavi yöntemi bulunamamış olması, hastalar için sadece bu yıkıcı durumların ilerlemesini yavaşlatacak stratejiler sunuyor. Bu nedenle, demans ne kadar erken teşhis edilirse o kadar iyi.
Araştırmacılar, travmatik bir yaralanma yaşayan kişilere ait ABD Medicare verilerini analiz etti. 2014 veya 2015'te yaralanma nedeniyle tıbbi yardım alan 65 yaş üstü 2.453.655 hasta belirlendi. Bilinen demans teşhisi olan kişiler dışlandıktan sonra, araştırmacılar düşmeler sonucu kendilerini yaralayan hastaları diğer fiziksel yaralanma türlerini yaşayan hastalarla karşılaştırdı.
Sonuçlar, yaralanmalı düşmeler yaşayan yaşlı yetişkinlerin, başka türden fiziksel yaralanmalar nedeniyle tıbbi kliniğe başvuranlara kıyasla, kaza sonrası bir yıl içinde demans geliştirme olasılığının %20'den fazla olduğunu gösterdi.
Bir araştırmacı, “Düşmeler ve demans arasındaki ilişkinin iki yönlü bir sokak gibi göründüğünü” belirtiyor. Bilişsel gerileme düşme olasılığını artırabilir, ancak bu düşmelerin travması da demansın ilerlemesini hızlandırabilir ve ileride bir teşhisi daha olası hale getirebilir.
Bu çalışma, bir faktörün diğerini takip edip etmediğini belirleyebiliyor ancak düşmeler ve demansın doğrudan ilişkili olup olmadığını kesin olarak söyleyemiyor. Reçete verilerinin eksikliği nedeniyle araştırmacılar, sonuçları etkileyebilecek ilaç etkilerini hesaba katamadı.
Bununla birlikte, önceki çalışmalar bilişsel bozukluğu bilinen kişilerin düşme riski altında olduğunu ve bunun da düşmelerin bu yıkıcı beyin durumlarının erken bir göstergesi olabileceği fikrini desteklediğini ortaya koymuştur. Demansa yol açan bilişsel bozuklukların diğer potansiyel erken uyarı işaretleri arasında görsel hassasiyet kaybı, zayıf ruh sağlığı ve artan kabuslar yer alıyor.
Ancak bilişsel gerilemeler diğer tedavi edilebilir durumların da bir göstergesi olabileceğinden, potansiyel demans hastalarının kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi kritik öneme sahiptir. Araştırmacılar, “Çalışmamız erken müdahale fırsatını vurguluyor. Eğer düşmelerin demansın erken göstergeleri olarak hizmet ettiğini belirleyebilirsek, müdahale edebileceğimiz başka öncülleri ve erken olayları belirleyebiliriz, bu da yaşlı yetişkinlerde bilişsel sağlığı yönetme yaklaşımımızı önemli ölçüde iyileştirecektir” diyor.
