'Şehir katili' olarak anılan 2024 YR4 asteroidi, potansiyel bir Ay çarpması senaryosuyla yeniden bilim dünyasının ve kamuoyunun gündeminde. Yapılan yeni bilgisayar simülasyonları, yedi yıl içinde gerçekleşme ihtimali bulunan bir Ay çarpışmasının Dünya'ya 'mermi benzeri' parçacıklar yağdırabileceğini, bunun göz alıcı bir meteor yağmurunu tetiklerken, yörüngemizdeki uyduları tehlikeye atabileceğini ortaya koyuyor.
Yaklaşık 60 metre çapındaki 2024 YR4, eğer doğrudan Dünya'ya çarpsaydı büyük bir kentsel alanı yok edebilecek boyutta, potansiyel olarak tehlikeli bir asteroid olarak sınıflandırılıyor. Aralık 2024'te keşfedilen bu asteroid, daha önce 22 Aralık 2032'de Dünya'ya çarpma ihtimali olduğu yönündeki tahminlerle manşetlere taşınmıştı. Şubat ayında çarpışma olasılığı %3.1'e kadar yükselmiş, bu durum NASA'nın asteroidi kapsamlı bir şekilde incelemesine yol açmıştı. Ancak daha sonraki analizler, asteroidin gezegenimize çarpma ihtimalinin sıfır olduğunu netleştirdi.
Nisan ayında ise araştırmacılar, Dünya'nın artık hedef hattında olmamasına rağmen, bu gök cisminin hala Aya çarpabileceğini fark ettiler. Böyle bir çarpışma olasılığı yavaş ama istikrarlı bir şekilde arttı ve en son yapılan hesaplamalarla %4.3'e yükseldi. Uzmanlar, asteroidin 2028'de gezegenimize bir sonraki yakın geçişini yapacağı zaman, nihai olasılığın daha net bilineceğini tahmin ediyor.
Haziran ayında bir ön baskı sunucusuna yüklenen yeni bir çalışmada, bilim insanları Ay'a olası bir çarpmanın nasıl görüneceğini modellemek için bilgisayar simülasyonları gerçekleştirdi. Ekip, çarpma anında Ay yüzeyinden 100 milyon kilograma kadar malzemenin fırlatılabileceğini tahmin ediyor. Eğer 2024 YR4, Ay'ın Dünya'ya bakan yüzüne çarparsa (yaklaşık %50 ihtimal), bu döküntünün %10'a kadarı sonraki günlerde Dünya'nın yerçekimi tarafından çekilebilir.
Çalışmada yer alan uzmanlara göre, 2024 YR4, son en az 5000 yılda Ay'a çarpan en büyük gök cismi olacak. Çarpmanın, serbest kalan enerji miktarı açısından büyük bir nükleer patlamayla karşılaştırılabilir olduğu belirtiliyor.
Yeni simülasyonların, Ay çarpma olasılığının %3.8'den %4.3'e yükselmeden önce oluşturulduğunu ve çalışmanın henüz hakem değerlendirmesinden geçmediğini belirtmek önemlidir.
Potansiyel döküntü parçalarının gezegen yüzeyindeki insanlar için bir risk oluşturması olası görünmüyor. Aksine, bilim insanlarına göre, yoldan çıkan kaya parçaları Dünya atmosferinde yanarken 'muhteşem' bir meteor yağmuruna tanık olabiliriz. Bu yağmurun birkaç gün sürebileceği ve dünyanın her yerinden görülebileceği ifade ediliyor.
Ancak biz yerdeyken potansiyel Ay kaynaklı meteor yağmurundan neredeyse kesinlikle güvende olsak da, uzay tabanlı altyapımız tehdit altında olabilir. Dünya'ya çekilebilecek döküntü miktarı, uydularımızın bir meteor tarafından çarpılma olasılığını yaklaşık 1000 kat artırabilir. Ve 2032 yılına kadar gezegenimizin yörüngesindeki uzay aracı sayısının önemli ölçüde artması bekleniyor.
Uzmanlar, saniyede on binlerce metre hızla giden santimetre boyutundaki bir kayanın, tıpkı bir mermi gibi olduğunu söylüyor. Böyle bir cisim, bir uyduyu kolayca devre dışı bırakabilir veya insanlı uzay istasyonlarına kritik hasar verebilir.
Önümüzdeki yıllarda Ay çarpma olasılığı daha da artarsa, devlet kurumları Dünya'nın uzay varlıklarını korumak için asteroidin rotasını saptırmaya karar verebilir. Uzmanlar, bu asteroidin gezegensel savunma yeteneklerimizi test etmek için 'iyi bir hedef' olacağını düşünüyor. Daha önce NASA, 2022'de DART sondasını Dimorphos asteroidine çarptırarak onun yörüngesini değiştirme yeteneğini göstermişti. 2024 YR4, bu asteroidin yaklaşık yarısı büyüklüğünde.
Ancak uzmanlar, çok uzun süre beklenirse, gök cisminin yörüngesini değiştirmeye çalışmanın 'tehlikeli' hale gelebileceği konusunda uyarıyor. Çünkü yanlış bir hamle, asteroidi potansiyel olarak felaketle sonuçlanacak bir çarpışma rotasına sokabilir.
