İyi bir yaşam sürmek ne anlama gelir? Yüzyıllardır filozoflar, bilim insanları ve farklı kültürlerden insanlar bu soruya yanıt arıyor.
Her geleneğin farklı bir yaklaşımı olsa da, üzerinde anlaşılan ortak nokta şu: İyi yaşam sadece kendini iyi hissetmekten ibaret değil; bütünleşmek, tam olmakla ilgili.
Son zamanlarda araştırmacılar, mutluluk veya başarıdan öte, refah veya 'gelişim' (flourishing) fikrine odaklandılar. Bu kavram; pozitif duygular, katılım, ilişkiler, anlam ve başarıyı içeren çok boyutlu bir iyi olma halini ifade ediyor. Bu fikir, Aristoteles'in 'eudaimonia' kavramına kadar uzanıyor, ancak modern iyi olma bilimi literatüründe yeniden tanımlanmış durumda.
Refah, sadece içsel iyi olma hali ve nasıl hissettiğinizle ilgili değil. Çevrenizdeki insanlar ve yaşadığınız yer de dahil olmak üzere tüm yaşamınızın iyi olması anlamına geliyor.
Eviniz, mahalleniz, okulunuz, iş yeriniz ve arkadaşlarınız gibi unsurların hepsi önemli.
Uluslararası bir işbirliği olan 'Küresel Refah Araştırması'na katkıda bulunan psikologlar, sosyal bilimciler ve epidemiyologlardan oluşan bir ekip olarak, bu projenin basit bir hedefi vardı: Kültürler arası insan refahı örüntülerini bulmak.
Bazı ülkelerdeki insanlar diğerlerine göre daha mı iyi durumda? Bir kişinin refahında en büyük farkı yaratan nedir? İnsanların kendi yaşamlarını iyileştirmek için yapabileceği şeyler var mı?
Bu eğilimleri zaman içinde anlamak, küresel insan refahını artırmaya yönelik politikaların ve programların şekillendirilmesine yardımcı olabilir.
Refah Araştırması Nelere Odaklandı?
Küresel Refah Araştırması, 22 ülkeden 200.000'den fazla katılımcıyla beş yıl süren yıllık bir anket çalışmasıdır. Sağlık ve iyi olma halini anlamak için ulusal temsili örneklem kullanılmıştır.
Ekibimiz, farklı disiplinlerden, kültürlerden ve kurumlardan 40'tan fazla araştırmacıyı içermektedir.
Katılımcılara yaşamları, mutlulukları, sağlıkları, çocukluk deneyimleri ve finansal durumları hakkında ne hissettikleri soruldu.
Araştırma, gelişmiş bir yaşamın altı boyutuna odaklandı:
- Mutluluk ve yaşam memnuniyeti: İnsanların yaşamlarından ne kadar memnun ve tatmin oldukları.
- Fiziksel ve zihinsel sağlık: İnsanların hem bedensel hem de zihinsel olarak ne kadar sağlıklı hissettikleri.
- Anlam ve amaç: İnsanların yaşamlarının anlamlı olup olmadığını ve net bir yönde ilerleyip ilerlemediğini hissetmeleri.
- Karakter ve erdem: İnsanların zor durumlarda bile iyiliği teşvik etmek için nasıl davrandıkları.
- Yakın sosyal ilişkiler: İnsanların arkadaşlıklarından ve aile bağlarından ne kadar memnun oldukları.
- Finansal ve maddi istikrar: İnsanların temel ihtiyaçları (yiyecek, barınma, para) konusunda kendilerini güvende hissedip hissetmedikleri.
Katılımcıların bu boyutların her birinde ne durumda olduğunu 0 ila 10 arasında bir ölçek kullanarak ölçmeye çalıştık. Ana ölçüm yönteminin yanı sıra, bir kişinin ne kadar geliştiğini etkileyen diğer faktörleri de araştırmak için ek sorular ekledik.
Örneğin, iyimserlik, huzur ve yaşam dengesi hakkındaki sorularla iyi olma halini değerlendirdik. Ağrı, depresyon ve egzersiz hakkında sorular sorarak sağlığı ölçtük. Güven, yalnızlık ve destek hakkındaki sorular aracılığıyla ilişkileri ölçtük.
Kimler Refah İçinde ve Neden?
İlk sonuç dalgamız, bazı ülkelerin ve insan gruplarının diğerlerinden daha iyi durumda olduğunu ortaya koyuyor.
Birçok ülkede gençlerin yaşlı yetişkinler kadar iyi durumda olmaması bizi şaşırttı. Daha önceki çalışmalar, iyi olma halinin yaşam döngüsü boyunca bir U şeklini izlediğini ve en düşük noktanın orta yaşta olduğunu öne sürmüştü. Yeni sonuçlarımız, günümüzdeki genç yetişkinlerin artan zihinsel sağlık sorunları, finansal güvensizlik ve anlam kaybıyla karşı karşıya olduğunu ve bunun geleneksel U şeklindeki iyi olma eğrisini bozduğunu gösteriyor.
Evli kişiler genellikle daha fazla destek, daha iyi ilişkiler ve yaşamda daha fazla anlam bildirdiler.
Çalışan (kendi işinde veya başkasının yanında) kişiler de iş arayanlara göre daha güvende ve mutlu hissetme eğilimindeydiler.
Haftada bir veya daha sık dini hizmetlere katılan kişiler, genellikle refahın tüm alanlarında – özellikle mutluluk, anlam ve ilişkilerde – daha yüksek puanlar bildirdiler. Bu bulgu, İsveç gibi çok seküler ülkelerde bile neredeyse her ülkede geçerliydi. Dini toplulukların, aidiyet (sosyal destek), bağ kurma (ruhsal bağlantı), davranış (karakter ve erdem gelişimi) ve inanma (umut, affetme ve ortak ruhsal inançları benimseme) gibi unsurları sunduğu düşünülüyor.
Ancak dini hizmetlere katılan bazı kişiler daha fazla acı veya ıstırap da bildirdiler. Bu korelasyon, dini toplulukların zor zamanlarda destek sağlamasından kaynaklanıyor olabilir ve sık katılanlar ağrı, keder veya hastalık yaşama olasılığı daha yüksek olabilir veya bunlara daha dikkatli olabilirler.
Erken yaşlarınız, ileriki yaşamınızda nasıl olacağınızı şekillendirir. Ancak yaşam zorlu başlasa bile böyle devam etmek zorunda değil. Çocuklukları istismar veya yoksulluk gibi zorluklarla geçmiş bazı insanlar, yetişkinliklerinde yine de anlam ve amaç buldular. Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu bazı ülkelerde, çocukluktaki zorlukların yetişkinlikte dayanıklılık ve amaç duygusu geliştirdiği görüldü.
Küresel olarak erkekler ve kadınlar benzer refah seviyeleri bildirdiler. Ancak bazı ülkelerde büyük farklılıklar var. Örneğin, Japonya'da kadınlar erkeklerden daha yüksek puanlar bildirirken, Brezilya'da erkekler kadınlardan daha iyi durumda olduklarını belirttiler.
İnsanlar En Çok Nerede Refah İçinde?
Refah söz konusu olduğunda bazı ülkeler diğerlerinden daha iyi durumda.
Endonezya'da yaşam oldukça gelişmiş görünüyor. Oradaki insanlar anlam, amaç, ilişkiler ve karakter gibi birçok alanda yüksek puan aldı. Endonezya, tüm çalışmadaki göstergelerin çoğunda en yüksek puan alan ülkelerden biri.
Meksika ve Filipinler de güçlü sonuçlar gösteriyor. Bu ülkeler diğer bazı ülkelere göre daha az paraya sahip olsalar da, insanlar güçlü aile bağları, ruhsal yaşamlar ve topluluk desteği bildirdiler.
Japonya ve Türkiye daha düşük puanlar bildirdi. Japonya güçlü bir ekonomiye sahip olmasına rağmen, oradaki insanlar daha düşük mutluluk ve daha zayıf sosyal bağlantılar bildirdiler. Uzun çalışma saatleri ve stres bunun bir nedeni olabilir. Türkiye'de ise politik ve finansal zorluklar insanların güven ve güvenlik duygusunu olumsuz etkiliyor olabilir.
Şaşırtıcı bir sonuç, Amerika Birleşik Devletleri ve İsveç gibi daha zengin ülkelerin diğer bazı ülkeler kadar refah içinde olmaması. Finansal istikrar konusunda iyi durumdalar ancak anlam ve ilişkilerde daha düşük puanlar alıyorlar. Daha fazla paraya sahip olmak, insanların hayatta her zaman daha iyi durumda olduğu anlamına gelmiyor.
Aslında, daha yüksek gelire sahip ülkeler genellikle daha düşük anlam ve amaç seviyeleri bildiriyor.
Bu arada, daha yüksek doğurganlık oranına sahip ülkeler genellikle yaşamda daha fazla anlam bildirdiler. Bu bulgular, bir denge veya ödünleşme olabileceğini gösteriyor. Ekonomik ilerleme bazı şeyleri iyileştirebilir ancak diğerlerini zayıflatabilir.
Büyük Resim
Küresel Refah Araştırması, dünyanın her yerindeki insanların temel olarak aynı şeyleri istediğini görmemize yardımcı oluyor: Mutlu, sağlıklı, bağlantılı ve güvende olmak.
Ancak farklı ülkeler bu hedeflere farklı yollardan ulaşıyor. Refah için tek bir 'herkese uyan' bir yanıt yok. Refahın ne anlama geldiği, yerden yere ve bir kişiden diğerine farklılık gösterebilir.
Küresel Refah Araştırması'nın bir zorluğu, 22 ülkenin tamamında aynı soru setini kullanmasıdır. Etik yaklaşım olarak bilinen bu yöntem, sonuçları kültürler arasında karşılaştırmamıza yardımcı olur.
Ancak refahın yerel nüanslarını ve anlamlarını gözden kaçırabilir. Bir ülkede veya bağlamda mutluluk veya amaç getiren şey, başka bir yerde aynı anlama gelmeyebilir.
Bu çalışmayı bir başlangıç noktası olarak görüyoruz. Kültürel değerlere, dile ve belirli toplumların günlük yaşamına uyan soruları ve fikirleri kullanan 'emik' çalışmalar için kapıyı aralıyor. Araştırmacılar, bu çalışmanın bulgularından yola çıkarak dünya çapında refahı nasıl anladığımızı ve ölçtüğümüzü genişletebilirler.
