Yıldızlar yaşlandıkça genişler. Bu durum, yıldızlarına yakın yörüngelerde dönen gezegenler için pek de iyi haber değil. Yeni bir bilimsel çalışma, bu süreçte neler olduğunu detaylandırıyor.
Yapılan araştırmalar, özellikle yıldızlarına çok yakın ve yörünge süreleri 12 gün veya daha az olan gezegenlerin, yaşlanan güneşleri tarafından yok edilme riskinin daha yüksek olduğunu gösteriyor.
Ölen bir yıldızın gezegenleri yutabileceği veya yok edebileceği fikri yeni olmasa da, bu sürecin tam olarak nasıl gerçekleştiğini veya hangi evrede gezegenlerin en büyük tehlike altında olduğunu inceleyen detaylı çalışmaların sayısı oldukça azdı.
Bu son çalışma, ana diziden sonraki evreye geçmiş 400 binden fazla yıldızdan oluşan bir örneklemi inceleyerek, bu yaşlı yıldızların çevresindeki gezegen popülasyonunda bir azalma olup olmadığını tespit etmeye çalıştı. Ve sonuçları şaşırtıcıydı.
Gözlem Uydusu (TESS) verilerini kullanan bilim insanları, yıldızlarına yakın 130 gezegen tespit etti. Bunlardan otuz üçü yeni keşfedilen aday gezegenler.
Elde edilen bulgulara göre, yaşlanan bir yıldızın etrafında bulunan gaz devlerinin oranı yaklaşık %0,28. Yıldızlar ana diziden yeni çıkmışlarsa bu oran %0,35'e yaklaşırken, kırmızı dev evresine ulaşmış en yaşlı yıldızlarda bu oran %0,11'e kadar düşüyor. Başka bir deyişle, yıldızların yaşlanma süreci gezegenleri adeta yok ediyor.
Çalışmanın baş yazarlarından biri, bu durumun yıldızlar ana diziden ayrıldıkça gezegenlerin hızla kendilerine doğru sarmal çizerek yok olmasına neden olabileceğine dair güçlü bir kanıt sunduğunu belirtti. Bu durum uzun süredir tartışılan bir teori olsa da, artık bu etkinin doğrudan görülebildiği ve geniş bir yıldız popülasyonunda ölçülebildiği vurgulandı.
Bilim insanları, bu etkinin görülmesini beklediklerini ancak yıldızların yakınlarındaki gezegenleri yutma konusundaki ne kadar etkili olduklarına şaşırdıklarını ifade ettiler.
Veriler, bir gezegenin yörünge süresi ne kadar kısaysa, yok olma olasılığının o kadar yüksek olduğunu gösteriyor. Yıldız ve gaz devi arasındaki gelgit kuvvetleri, Dünya ve Ay arasındaki gelgit kuvvetlerine benzer şekilde gezegenin yörüngesinin bozulmasına ve nihayetinde yıldızın içine doğru sarmal çizerek yok olmasına neden oluyor. Alternatif olarak, bu gelgit kuvvetleri gaz devlerini parçalayabilir; bu da gezegenler için eşit derecede dramatik bir son anlamına geliyor.
Kendi Güneşimizin yaklaşık 5 milyar yıl sonra ana diziden sonraki evresine ulaşması bekleniyor. Dünya'nın hayatta kalma olasılığı, Merkür ve Venüs gibi yıldızlarına çok yakın gezegenlere göre daha iyi olsa da, yine de çalkantılı bir dönem bizi bekliyor.
Çalışmanın ortak yazarlarından biri, Dünya'nın incelenen gaz devlerinden daha güvenli olduğunu ancak yalnızca ana diziden sonraki evrenin ilk milyonlarca yılına bakıldığını ve yıldızların evrimlerinin daha devam edeceğini belirtti.
Gezegenlerin yok oluşuna ilişkin anlayışımızı gelecekte geliştirmek için, TESS'in gözlemlediğinden daha yaşlı yıldızları inceleme imkanı sunacak olan PLATO görevinin, 2026'nın sonlarında fırlatılmasıyla birlikte önemli katkılar sağlaması bekleniyor.
