Bilim insanları, okyanus tabanındaki eski lav kalıntılarının devasa bir 'sünger' gibi muazzam miktarda karbondioksit depolayabildiğini ortaya koyan yeni bir araştırmaya imza attı. Güney Atlantik Okyanusu'nun derinliklerinden alınan örnekler, bu kalıntıların milyonlarca yıl boyunca volkanik faaliyetler sonucu oluştuğunu ve okyanus tabanına yayıldığını gösteriyor. Araştırmaya göre, bu lav kalıntıları, okyanus tabanındaki üst kabuğun depoladığından iki ila 40 kat daha fazla karbondioksit tutma kapasitesine sahip.
Bu bulgular, Dünya'nın ikliminin geçmişte nasıl değiştiğini daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Milyonlarca yıl boyunca karbon, gezegenin kabuğu ve atmosferi arasında döngüsel bir hareket izler. Orta okyanus sırtlarındaki (tektonik plakaların birbirinden ayrıldığı su altı dağ sıraları) volkanik aktivite, okyanuslara ve atmosfere karbondioksit salar ve okyanus tabanında volkanik kayalar oluşturur. Ancak okyanuslar, karbondioksit için aynı zamanda birer 'yutak' görevi de görür.
Araştırmanın ortak yazarlarından biri olan ve Birleşik Krallık'taki Southampton Üniversitesi'nde okyanus kabuğu araştırmacısı olarak görev yapan Rosalind Coggon, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "Okyanus havzaları yalnızca deniz suyunun bir kabı değildir. Deniz suyu, milyonlarca yıl boyunca soğuyan lavlardaki çatlaklardan akar ve kayalarla reaksiyona girerek okyanus ile kaya arasında element transferi sağlar. Bu süreç, sudaki CO2'yi uzaklaştırır ve onu kalsiyum karbonat gibi mineraller şeklinde kayada depolar." dedi.
Breş olarak bilinen, mineral yüklü bu volkanik kalıntıların, denizaltı süreçlerinin milyonlarca yıl önce atmosferdeki karbondioksit miktarını nasıl etkilemiş olabileceğini ve bu karbondioksitin küresel iklimi nasıl şekillendirmiş olabileceğini anlamamıza ışık tuttuğu belirtiliyor.
Yapılan yeni çalışmada, Coggon ve ekibi, Güney Atlantik Okyanusu'ndaki deniz tabanı altındaki Dünya kabuğunun derinliklerine sondaj yaparak örnekler topladı. Coggon, "Sondaj çalışmalarımız, bu malzemenin Dünya'nın tektonik plakaları genişledikçe milyonlarca yıl boyunca deniz tabanında sürüklenmesinden sonraki ilk örneklerini elde etmemizi sağladı." ifadelerini kullandı.
Ekip, tortuları ve breşleri içeren 61 milyon yıllık bir kabuk parçasından örnekler aldı. Numuneler gözenekli ve ufalanabilir bir yapıdaydı ve çeşitli lav kalıntılarının açık alanlarında, uçlarında ve çekirdek parçaları arasında kalsiyum karbonat birikintileri gözlemlendi.
Araştırmacılar, deniz suyu ile reaksiyonlar sonucu karbonata dönüşmüş karbondioksitin, örneğin ağırlığının ortalama %7.5'ini oluşturduğunu tespit etti. Bu oran, daha önce toplanan okyanus kabuğu örneklerindeki karbondioksit içeriğinin iki ila 40 katı arasında değişiyor. Araştırmacılar, breşlerin, altta yatan kabuğun oluşumu sırasında salınan karbondioksitin %20'sine kadarını depolayabileceğini belirtti.
Coggon, breşlerin "uzun vadeli karbon döngüsünde karbon için bir sünger" gibi davrandığını vurguladı.
Araştırmacılar, breşlerin depolayabileceği karbondioksit miktarının, okyanusta bulunan karbondioksit miktarına, deniz tabanındaki breş kalınlığına ve orta okyanus sırtlarındaki tektonik plakaların ne kadar hızlı yayıldığına bağlı olduğunu belirtti. Bu değerlerdeki geçmişteki değişiklikler, breşlerin karbon döngüsü ve Dünya'nın iklimi üzerindeki rolünün boyutunu etkilemiş olabilir.
Araştırmacılar, lav kalıntılarında depolanan bu ek karbondioksitin daha önce hesaba katılmadığını belirtti. Elde edilen yeni bulgular, araştırmacıların bu yapının Dünya'nın geçmişteki iklimini düzenlemedeki rolünü daha iyi anlamalarına yardımcı olabilir.
