Yapay zeka veri merkezlerinin küresel bellek stoklarını hızla tüketmesiyle birlikte bellek sıkıntısı yaşanıyor. Bu durum, arzda düşüşe ve fiyatların fırlamasına neden oluyor. Önümüzdeki aylarda fiyatların daha da artması bekleniyor; hatta gelecek yıl boyunca iki katına çıkması öngörülüyor. Bu ciddi fiyat artışları başlamadan bellek modülü almak için en uygun zaman. En İyi Black Friday RAM Fırsatları haberimizde uygun fiyatlı bellekleri nerede bulabileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Yeni bilgisayar toplama sürecinde en çok sorulan sorulardan biri haline geldi: DDR4 ve DDR5 arasındaki savaşta hangi bellek türü kazanır? Özellikle bazı oyunlar için en iyi işlemciler hem DDR4 hem de DDR5 bellek desteği sunduğu için bu konu daha da önem kazandı. Elbette, yükseltmeyi haklı çıkaracak kadar büyük bir performans artışı olup olmadığını da belirlemek gerekiyor. Ancak fiyatlardaki artışlar nedeniyle kullanıcılar mevcut DDR4 bellek kitleriyle devam etmeyi çok daha ciddiye alıyor.
DDR5, birçok vaatle geliyor ancak en önemli satış noktalarından biri, çok çekirdekli işlemcilere sunabildiği daha yüksek bant genişliği. Modern çiplerin ana akım PC'lerde 16 çekirdeğe kadar ulaşabildiği düşünülürse, bellek bant genişliği giderek daha önemli hale geldi. 48GB ve 96GB gibi çift sayısal olmayan kapasitelere sahip yeni bellek kitlerinin piyasaya sürülmesi, fiyatlandırma ve kapasite seçeneklerinde daha fazla esneklik sağlıyor. Bellek üreticileri, modül başına kapasiteyi de artırdı; şu anda standart DIMM'ler 64GB'a kadar çıkabiliyor. Ayrıntıları aşağıda inceleyerek DDR4 ve DDR5'i spesifikasyonlar açısından karşılaştıracak ve ardından her bellek türünün en etkili olduğu alanları testlerle derinlemesine inceleyeceğiz.
DDR5 ve DDR4 Spesifikasyonları
DDR5 bellek standardı, sisteminizde daha fazla bellek kapasitesi anlamına gelen daha yoğun bellek modülleriyle dolu bir gelecek vaat ediyor. DDR4, 16 gigabit bellek çipleriyle sınırlı kalırken, DDR5 64 gigabit bellek çipleri kullanabiliyor. İkincisi, çip başına sekiz adede kadar yonga yığmayı destekliyor, bu da DDR5'in modül başına 2TB'a ulaşabileceği anlamına geliyor. Bu özellikle sunucular için LRDIMM, RDIMM veya MRDIMM'ler ile kullanılacak. Ana akım pazarda DDR5 muhtemelen modül başına 128GB ile sınırlı kalacak. Tüketici düzeyindeki DDR5 bellek modülleri şu anda en fazla 64GB kapasite sunarak 256GB (4x64GB) bellek kitleri için yol açıyor.
JEDEC'e (Joint Electron Device Engineering Council) göre, DDR4 veri hızları DDR4-1600 ile DDR4-3200 arasında değişiyor. Bu nedenle, DDR5'in DDR4'ün devamı olduğunu düşünmek kolaydır, çünkü ilk DDR5, DDR5-3200 ile başlayıp DDR5-6400'e kadar uzanıyor. Modern DDR5, saat sürücüsü (CKD) adı verilen bir tampon görevi gören bir bileşen içeriyor ve bu da veri hızını daha da artırıyor. Halihazırda en yüksek saat hızına sahip DDR5 bellek kiti DDR5-9600 seviyesinde. DDR5'in ilerleme hızı göz önüne alındığında, DDR5-10000 seviyesini aşmamız uzun sürmeyecektir.
Ancak, DDR4 döneminin başlangıcına baktığımızda, DDR4-1600 bellek gerçekten hiçbir zaman yaygınlaşmadı. Bunun yerine, DDR4-2133 temel seviye olarak kabul edildi. DDR5 de benzer bir eğilim izliyor. JEDEC, DDR5-3200 kadar düşük veri hızlarını belirtmiş olsa da, birçok ana akım DDR5 ürününün başlangıç noktası DDR5-4800 oluyor.
DDR3'ten DDR4'e geçişin aksine, DDR5'in öncülünden daha fazla pini bulunmuyor. Bunun yerine, DDR5 288 pin düzenini koruyor ancak farklı pin çıkışlarına sahip. Sonuç olarak, çentik konumu değişti ve daha az deneyimli kullanıcıların DDR5 modülünü DDR4 yuvasına veya tam tersini takmaya çalışmasını engellemeye yardımcı olacak. Ancak bu sadece küçük bir değişiklik. Gerçek oyun değiştirici, DIMM'in dış yüzeyinde görünmeyen mimari düzeyde yatıyor.
DDR4 bellek modülleri tek bir 64 bit kanal kullanır (ECC etkinleştirilirse 72 bit). Buna karşılık, DDR5 bellek modülleri iki bağımsız 32 bit kanal (ECC ile 40 bit) içerir. JEDEC ayrıca patlama uzunluğunu sekiz bayttan (BL8) 16 bayta (BL16) çıkardı. Bahsedildiği gibi, bu yükseltmeler verimliliği artırır ve veri erişim gecikmesini azaltır. Çift DIMM kurulumunda, bu dönüşüm, DDR4'teki geleneksel 2 x 64 bit yapılandırmanın yerine DDR5'i temel olarak 4 x 32 bit yapılandırmaya dönüştürür.
Daha iyi güç verimliliği çabalarını sürdürmek için DDR5, DDR4'ün 1.2V'undan düşerek 1.1V'ta çalışır. Ancak 1.1V'ta bulacağınız tek bellek kitleri JEDEC'in zamanlamalarına uyar. Örneğin, DDR4'ün standart çalışma voltajı 1.2V'tur, ancak daha sıkı zamanlamalara sahip hız aşırtmalı veya daha yüksek sınıf bellek kitleri daha fazla voltaj gerektirir. Tıpkı DDR4'ün 1.6V'ta DDR4-5000'e kadar ölçeklendiğini gördüğümüz gibi, DDR5'in de voltaj merdivenini tırmanması muhtemeldir. Bu bir yarışma değil, ancak şu ana kadar DDR5'in ulaştığı en yüksek voltaj 1.45V'tur (DDR5-9600).
Intel'in Extreme Memory Profile (XMP) uzantısı DDR4 ile birlikte gelişti, böylece üçüncü iterasyona ulaştık. Peki, XMP 3.0 ile neler değişti? Artık beş adede kadar XMP profili var ve kullanıcılar doğrudan SPD'ye iki özel XMP profili kaydedebilir. Rakip yonga üreticisi AMD, Intel XMP 3.0 ile benzer bir amaçla AMD EXPO'yu tanıttı. Günümüzde, DDR5 bellek kitleri ya bunlardan biri ya da her ikisi için destekle mevcuttur.
DDR5, voltaj regülasyonunda da köklü bir değişiklik getiriyor. Bellek modülleri bir güç yönetimi IC (PMIC) içerdiğinden, anakart artık voltaj regülasyonundan sorumlu değil. (Sunucu sınıfı DIMM'lerde 12V ve ana akım DIMM'lerde 5V.)
PMIC, anakarttan gelen 5V girdiyi alır ve VDD (1.1V), VDDQ (1.1V) ve VPP (1.8V) voltaj rayları için kullanılabilir voltajlara dönüştürür. PMIC, voltaj regülasyonunu ve sinyal bütünlüğünü iyileştirmeye yardımcı olur ve gürültüyü azaltır. Ancak bu değişiklik iki ucu keskin bir kılıçtır. DDR5 bellek modülündeki voltaj regülatörü, anakart maliyetini ve tasarım karmaşıklığını azaltmaya yardımcı olur, ancak nihayetinde maliyeti bellek modüllerine aktarır. Ayrıca DDR5'i PMIC çiplerinin tedarikine bağımlı hale getirir.
Daha yüksek bant genişliği ve gelişmiş güç tüketimine ek olarak, DDR5 modül başına daha yüksek kapasite sunacak. Bellek yoğunluğu ve banklar el ele gider. Yoğunluğu artırdığınızda, ekstra kapasiteyi karşılamak için bank sayısını da artırmanız gerekir. DDR5, sekiz gruba ayrılmış 32 banklı bir yapıya sahiptir. Buna karşılık, DDR4'ün 16 banklı sistemi dört grup kullanır. Her grup başına hala dört bank var, bu değişmedi. 16'dan 32'ye çıkan bank sayısı, daha fazla sayfanın art arda açılmasına olanak tanır. DDR5 ayrıca, tüm banklar yerine grup başına bir bankı yenilemeye izin veren Same Bank Refresh (SBRF) işlevine sahiptir.
Dahili ECC (ODECC), DDR5 spesifikasyonunun bir başka kritik özelliğidir, ancak standart ECC ile karıştırılmamalıdır. Üreticiler bellek çipleri yoğunluğunu artırmak için daha küçük üretim süreçlerine yöneliyor ve dahili ECC, bu çiplerdeki potansiyel hataları düzelterek güvenilirliği artırmak için tasarlanmıştır. Ne yazık ki, koruma yalnızca çiplerin içindeki bellek dizileriyle sınırlıdır; veri DIMM dışına çıktığında kendi başına bırakılır. Dahili ECC, aktarımdaki veriyi korumaz, bu da neden gerçek bir ECC uygulaması olmadığını gösterir. Dahili ECC'nin faydası sorgulanabilir, çünkü veri bellek veriyolu üzerinden seyahat ederken hatalar daha yaygındır. Dahne, dahili ECC, parity depolamak için ek kapasite gerektirir ve bu da DDR5'e (PMIC'ye ek olarak) maliyet getirir. Dahili ECC, standart ECC'nin yerini almaz, ancak müşteriler bunu bir sunucu veya kurumsal ortamda birlikte kullanacaktır.
G.Skill Trident Z5 RGB DDR5-6000 C36
Intel'in 12. Nesil Alder Lake işlemcileri artık daha eski olsa da, DDR4 ve DDR5 desteği sunan ilk tüketici çipler oldukları için DDR4 ve DDR5 karşılaştırmasına olanak tanıyor. Alder Lake Refresh çipleri de aynı yaklaşımı sergiliyor. Bu nedenle, amiral gemisi Core i9-12900K işlemcisini G.Skill'in Trident Z5 DDR5-6000 32GB (F5-6000U3636E16GX2-TZ5RS) bellek kiti ile eşleştirdik. Bu, her biri tek sıralı iki adet 16GB DDR5 modülünden oluşan çift kanallı bir bellek kitidir.
Varsayılan olarak, Trident Z5 RGB bellek modülleri JEDEC zamanlamaları (40-40-40) ile 1.1V'ta DDR4-4800'de çalışır. XMP 3.0 profili, Trident Z5 RGB'yi hızlıca DDR5-6000'e çıkarır, zamanlamalar 36-36-36-76 ve DRAM voltajı 1.3V olarak ayarlanır. Daha hızlı DDR5 kitleri mevcut olsa da, Trident Z5 bol miktarda hız aşırtma payı sunuyor. Testlerimiz için daha yüksek veri hızlarına çıkarmakta sorun yaşamadık.
MSI MAG Z690 Tomahawk WiFi: Kardeşlerin Farklı Anneleri
DDR evrimi boyunca, bazı üreticilerin bazı anakartlarda yeni ve eski RAM desteğinin bir kombinasyonunu sunduğunu gördük. Geçmişte, hem DDR hem de DDR2'yi destekleyen anakartlar bulmak alışılmadıktı. DDR2 ve DDR3, hatta DDR3 ve DDR4 ile de aynı eğilimleri gördük. Ancak, voltaj regülasyonunun DIMM'e kaydırılması nedeniyle hibrit bir DDR5 anakart beklemıyoruz. Her iki teknolojinin tek bir anakartta bir arada bulunması çok karmaşık.
MSI'ın MAG Z690 Tomahawk WiFi anakartını hem DDR4 hem de DDR5 versiyonlarında kullandık. Temel olarak farklı RAM yuvalarına sahip aynı anakartlardır ve bu da onları doğrudan karşılaştırılabilir hale getirir. Bu, performans farkını en aza indirmemize veya ortadan kaldırmamıza yardımcı olur, diğer markalardan veya ürün segmentlerinden iki farklı anakart kullanmak yerine.
MAG Z690 Tomahawk WiFi, optimize edilmiş bellek devreleri kullanarak saf veri sinyalleri sunan MSI'ın Bellek Yükseltme teknolojisini uyguluyor. Ek olarak, DDR4 ve DDR5 anakartlar sırasıyla DDR4-5200 ve DDR5-6400'ü destekliyor, bu da ihtiyaçlarımız için fazlasıyla yeterli.
Test Sistemi ve Metodolojisi
Eşit bir oyun alanı sağlamak için, hem DDR4 hem de DDR5 bellek modüllerinin benzer bir yapılandırmada, aynı yoğunluk ve eşit sayıda bellek sırası ile çalışması gerekir.
Modern DDR4 16GB bellek modülleri, tek sıralı (1Rx8) veya çift sıralı (2Rx8) tasarımlara sahip olabilir ve sırasıyla 16 gigabit ve 8 gigabit IC'ler kullanır. Buna karşılık, DDR5 16GB bellek modülleri yalnızca 16 gigabit çiplerle tek sıralı bir düzende gelir. Bu nedenle, birebir karşılaştırma için tek sıralı 32GB (2x16GB) DDR5 belleği, eşdeğer tek sıralı 32GB (2x16GB) DDR4 bellek kitiyle karşılaştırdık.
DDR4 tarafında, Crucial'ın Ballistix Max RGB DDR4-4000 32GB (2x16GB) bellek kitini kullandık. Bu kit, iki adet 16GB tek sıralı DDR4 modülünden oluşuyordu, bu nedenle daha iyi bir karşılaştırma noktası yok. Ballistix Max RGB bellek modülleri, 1.35V'ta DDR4-4000 ve 18-19-19-39 zamanlamaları için uygundur.
Her veri hızı için JEDEC zamanlamalarında DDR4-2133, DDR4-3200 ve DDR5-4800 dahil olmak üzere farklı standart veri hızlarını test ettik. Bildiğiniz gibi, JEDEC her veri hızı için üç ayrı yama (A, B ve C) kullanır. Testlerimiz için orta yolu seçtik. Bu, DDR4-2133 için 15-15-15, DDR4-3200 için 22-22-22 ve DDR5-4800 için 40-40-40 anlamına geliyor.
Ayrıca, erken DDR5'i en iyi DDR4 kitleriyle karşılaştırmak için mümkün olan en sıkı zamanlamalarda veri hızlarını değerlendirdik. Ballistix bellek kitinin Micron IC'leri kullandığını ve zamanlamaları istediğimiz kadar düşüremediğimizi unutmayın. Samsung IC'leri kullanan Trident Z5 RGB bellek kiti, her veri hızında en iyi zamanlamaları elde ediyor. Bu, şu anda DDR5 performansının zirvesini iyi bir şekilde temsil ediyor.
Her zamanki gibi, her veri hızını ve ilgili birincil zamanlamalarını manuel olarak yapılandırdık. Anakart ikincil ve üçüncül zamanlamaları yönetti. Alder Lake, Gear 1'de resmi olarak DDR4-3200'e kadar destekliyor. Ancak örnek sistemimiz Gear 1'de DDR4-4000'e ulaşabildi. DDR5 ise varsayılan olarak Gear 2'de çalışıyor, bu da daha yüksek gecikme anlamına geliyor. Kötü bir durum ama Intel Alder Lake'ı bu şekilde tasarlamış.
Bant Genişliği Hakkında Her Şey
Temel seviyeye kıyasla, DDR5-4800 C40, DDR4-2133 C15'ten %112 ve DDR4-3200 C22'den %46 daha fazla bant genişliği sağladı. DDR4-4000 C16 ile karşılaştırıldığında, DDR5-4800 C40 lehine %19'luk bir marj vardı. DDR5-6400 C36, grubun en iyi yapılandırmasıydı; Sandra 2021'de 100 GBps işaretine ulaşmaktan sadece 26.43 GBps uzaktı.
DDR5 ile bant genişliği büyük ölçüde artmış olsa da, gecikme kötüleşti. Bu beklendiktir çünkü DDR5 daha gevşek zamanlamalara sahiptir. En sıradan DDR4-2133 C15 bile DDR5-4800 C40'tan %5 daha hızlıydı. Marj, DDR4-3200 C22 ile %17'ye yükseldi.
DDR4-3200 C22 gecikmesine ulaşmak için aktarım hızını DDR5-6400 C36'ya yükseltmek zorunda kaldık. Bu sırada, DDR4-4000 C16, DDR4-6400 C36'dan %13 daha hızlıydı.
DDR5 ve DDR4 Performansı
Genel performans ölçümümüzde, DDR5-4800 C40, DDR4-2133 C15'ten %19 ve DDR4-3200 C22'den %14 daha hızlıydı. Ancak, performans farkı, performanslı DDR4 ile karşılaştırıldığında azaldı. DDR5-4800 C40, DDR4-3200 C15'ten yalnızca %9 daha hızlıydı. DDR4-4000 C16'ya çıktığımızda, DDR5-4800 C40'ın avantajı %5'e düştü.
En iyi DDR5 ve DDR4 performansına baktığımızda, Assassin's Creed Valhalla'da %3, Far Cry 6, Tom Clancy's Ghost Recon Breakpoint, Watch Dogs: Legion ve Borderlands 3'te %2 ve Shadow of the Tomb Raider ile Wolfenstein: Youngblood'da %1'lik bir fark gördük.
Tahmin edilebileceği gibi, her iş yükü türü DDR5'in daha yüksek bant genişliğinden yararlanamaz. Günlük görevlerinizi ele alalım, örneğin Microsoft Office ile. En iyi (DDR5-6000 C36) ve en kötü (DDR4-2133 C15) arasındaki fark sadece %4 idi.
Daha özel iş yüklerinde bile performans faydaları değişiklik gösteriyor. Örneğin, en hızlı DDR4 ve DDR5 bellek kitlerini Adobe Lightroom'da (DDR4-4000 C16 vs. DDR5-6400 C36) karşılaştırdık ve DDR5'in %28 daha hızlı olduğunu bulduk, ancak Adobe Photoshop (DDR4-3200 C15 vs. DDR5-6400 C36) ve Adobe Premiere (DDR4-3600 C16 vs. DDR5-5600 C36)'deki kazançlar sırasıyla %1 ve %3'ten azdı.
Sıkıştırma işlemleri DDR5'ten faydalanacaktır. DDR5-4800 C40, DDR4-4000 C16'dan %46 daha hızlıydı. Ancak, daha yüksek veri hızları aynı performans artışlarını göstermedi. Örneğin, DDR5-6400 C36, DDR5-4800 C40'tan %14 daha hızlıydı.
DDR5, y-cruncher'da da üstündü - DDR5-6400 C36, hesaplamaları DDR4-4000 C16'dan %25 daha hızlı tamamladı.
DDR5 ve DDR4 Oyun Performansı
Modern işlemciler ve bellekler oyun için fazlasıyla yeterlidir ve çoğu durumda darboğaz ekran kartıdır. DDR5 sonuçları bunu açıkça gösterdi. İki uç nokta (DDR4-2133 C15 ve DDR5-6400 C36) arasındaki oyundaki performans farkı sadece yaklaşık %8 idi. Ancak, DDR4-3200 C15 gibi daha iyi bir seviyeye çıktığımızda, DDR5-6400 C36 sadece %2 daha hızlıydı.
En iyi DDR4 ve DDR5 performansına odaklandığımızda, Assassin's Creed Valhalla'da %3, Far Cry 6, Tom Clancy's Ghost Recon Breakpoint, Watch Dogs: Legion ve Borderlands 3'te %2 ve Shadow of the Tomb Raider ile Wolfenstein: Youngblood'da %1'lik bir fark gördük.
Önemli Çıkarımlarımız
- DDR5 hızlı, ancak sadece bazı iş yüklerinde. Bir yandan, testlerimiz belirli görevlerin DDR5'ten önemli ölçüde faydalandığını ortaya koydu ve çift haneli performans artışları bekleyebilirsiniz. Ancak, bazı iş yükleri DDR5'ten etkilenmedi veya yalnızca minimal bir performans artışı gösterdi. Bu nedenle, sisteminizde kullandığınız iş yüklerinin türünü belirlemeli ve DDR5'in yatırımına değip değmeyeceğine karar vermelisiniz.
- Oyun için DDR5 satın almayın. Performans artışı mevcut, ancak yükseltmeyi haklı çıkaracak düzeyde değil. Evet, DDR5 kare hızlarını iyileştirmeye yardımcı oluyor, ancak beklentilerinizi de kontrol altında tutmanız gerekiyor. Bu nedenle, performansın masada kaldığını bilmek istemeyen hardcore bir oyuncu değilseniz, DDR5'i tercih etmemelisiniz.
- Şimdilik, DDR4 daha fazla paranın karşılığını sunuyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse, en ucuz DDR5-4800 32GB C40 bellek kiti 73 dolara satılırken, DDR4-3200 32GB C16 bellek kiti, dört yıl önceki gibi, 50 dolara kadar düşüyor. İlki %6 daha yüksek performans sunarken, %46 daha pahalı. DDR5 fiyatlandırması sonsuza kadar bu kadar yüksek kalmayacaktır; ancak mevcut durum, DDR5 bellekte önemli fiyat artışlarına neden oldu.
- DDR5 daha fazla gelecek güvencesi sunuyor. Intel ve AMD, en son işlemcilerinde DDR4 desteğini sonlandırdı. Bugün bir DDR5 bellek kitine yükseltme yapmak, gelecekteki platformlarda da kullanabileceğiniz anlamına gelir. DDR5 artık acemi değil, bu nedenle oldukça üst düzey bellek kitleri mevcut.
- DAHA FAZLASI: En İyi RAM 2023
- DAHA FAZLASI: RAM Nasıl Test Edilir: Kötü Belleğin Bilgisayarınızı Çökertmediğinden Emin Olun
- DAHA FAZLASI: DDR DRAM SSS ve Sorun Giderme Kılavuzu
- DAHA FAZLASI: Tüm Bellek İçerikleri
