Çin, uzayda planladığı yapay zeka (YZ) süper bilgisayar uydu kümesi için ilk adımını attı. Ülke, bu iddialı projenin başlangıcı niteliğindeki ilk uydu grubunu başarılı bir şekilde fırlattı.
ADA Space ve Zhejiang Lab liderliğinde yürütülen proje, nihayetinde 2.800 uydudan oluşacak ve 'Üç Cisim Hesaplama Takımyıldızı' adını taşıyacak. Bu ağ, verileri doğrudan uzayda işleme yeteneğine sahip olacak.
14 Mayıs'ta Çin'in Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden Uzun Yürüyüş 2D roketiyle yörüngeye gönderilen ilk 12 uydu, Çin'in yere bağlı bilgisayar sistemlerine olan bağımlılığını azaltma stratejisinin bir parçası.
Uydular, verileri işlerken soğuk uzay boşluğunu doğal bir soğutma sistemi olarak kullanacak. Toplamda saniyede 1.000 peta işlem (1 kentilyon işlem) kapasitesine ulaşması hedeflenen bu ağ, uzay tabanlı hesaplama alanında önemli bir ilerleme kaydediyor.
Günümüzde GPS sistemleri, iklim sensörleri, teleskoplar, hava tahminleri veya iletişim gibi birçok alanda uyduların gözlemlerine büyük ölçüde güveniliyor. Ancak ham verilerin işlenmesi genellikle Dünya'daki yer istasyonlarında yapılıyor. Bu durum, iletim bant genişlikleri ve uyduların yer istasyonları üzerinden geçerken sahip olduğu sınırlı süreler nedeniyle kısıtlamalar yaratıyor ve veri kaybına yol açabiliyor.
Bu kısıtlamanın üstesinden gelmek için, şirketler 'uç bilgi işlem' (edge computing) yapabilen, yani ham veriyi Dünya'ya göndermeden önce uydunun içinde işleyebilen uydular tasarlamaya başladı. Yüksek enerji gerektiren bu hesaplamaları yörüngede yapmak, uyduların gücünü güneş panellerinden almasını ve atık ısıyı uzaya yayarak karbon ayak izini düşürmesini sağlıyor.
Fırlatılan her bir uydu, 8 milyar parametreli bir yapay zeka modeline ve saniyede 744 tera işlem (TOPS) yapabilme kapasitesine sahip. Bu uyduların işlem gücü birleştiğinde saniyede beş peta işleme kadar çıkabiliyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse, günümüzdeki yapay zeka destekli dizüstü bilgisayarlar genellikle 40 TOPS civarında işlem yapabiliyor.
Takımyıldız şeklinde yörüngede dönecek uydular, birbirleriyle lazerler aracılığıyla iletişim kuracak. Uydulardan biri, gama ışını patlamaları gibi kozmik olayları incelemek için bir X-ışını polarizasyon dedektörü ile donatılmış durumda.
Hesaplama takımyıldızı, adını Isaac Newton tarafından ortaya atılan ve birbirleri etrafında kütleçekim etkisiyle dönen üç cismin kaotik hareketini tahmin etmeye çalışan bilimsel bir problem olan 'Üç Cisim Problemi'nden alıyor. Bu problem, Çinli yazar Liu Cixin'in ünlü bilim kurgu üçlemesine de ilham kaynağı olmuştu.
Proje liderleri, bu başlangıçtaki ilhamın takımyıldızın hedeflerine de yansıdığını ve birden fazla varlıkla çalışmanın karmaşıklığına işaret ederek, projede uluslararası işbirliğinin artırılması çağrısında bulundu. Ağın, diğer uluslararası kuruluşların da bilgisayarlarını kullanmasına ve inşa etmesine olanak tanıyacağı belirtiliyor.
Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa uzay bilgisayarları üzerinde testler yapmış olsa da, Çin'in kurduğu bu ağ, çalışır ölçekte konuşlandırılan ilk örnek olma özelliği taşıyor. Bu gelişme, veri merkezlerinin artan enerji ihtiyacı ve yere bağlı sistemlerin sınırlamaları düşünüldüğünde, uzay tabanlı bilgi işlemin geleceği hakkında önemli bir sinyal veriyor.
