Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından yayınlanan son rapor, gezegenimizin küresel ısınma konusunda kritik bir eşiği aşacağını açıkça ortaya koyuyor. Rapor, Dünya'nın sanayi öncesi seviyelere göre 1.5 derece Celsius'luk ısınma eşiğini önümüzdeki on yıl içinde aşmasının neredeyse kesin olduğunu belirtiyor.
Bu eşiğin altında kalabilmek için, dünya genelindeki sera gazı emisyonlarının 2035 yılına kadar 2019 seviyelerine kıyasla yıllık %55 oranında azaltılması gerekiyor. Ancak mevcut ulusal eylemlerin yetersizliği göz önüne alındığında, bu hedefe ulaşma şansının oldukça düşük olduğu vurgulanıyor.
Rapor, "Gereken kesintilerin büyüklüğü, bunları gerçekleştirmek için kalan kısa süre ve zorlu siyasi iklim dikkate alındığında, 1.5 derecenin aşılması çok büyük olasılıkla önümüzdeki on yıl içinde gerçekleşecektir" şeklinde uyarıyor.
Ülkeler, on yıl önce imzalanan Paris Anlaşması ile küresel ısınmayı 1.5 derece Celsius'un altında tutma ve "çok daha altında" 2 derece Celsius ile sınırlama çabası göstermeyi taahhüt etmişlerdi. Bu hedefler, artan ısınmanın orman yangınları, kuraklık ve sıcak hava dalgaları gibi iklimle ilgili olayları nasıl şiddetlendirebileceğine dair bilimsel değerlendirmelere dayanıyordu.
Bilim insanlarına göre, 1.5 derecelik ısınmanın sonuçları yönetilebilir olsa da, bunun üzerindeki her artış tehlikeli boyutlara ulaşabilir. Özellikle ekonomik olarak gelişmekte olan ülkeler ve ada devletleri bu durumdan daha fazla etkilenecektir.
1.5 derecelik ısınmaya kıyasla, 2 derecelik bir ısınma, aşırı sıcaklığa maruz kalan küresel nüfus oranını iki katından fazla artırabilir. Arktik'te deniz buzu içermeyen yazlar 1.5 derecelik ısınmada 100 yılda bir görülürken, 2 derecelik ısınmada bu durum on yılda bir yaşanır hale gelecektir. Mercan resifleri %29 daha kötü durumda olacak ve permafrostun %38'i daha fazla eriyecektir.
2 derecelik eşiğin altında kalmak için, ülkelerin 2035 yılına kadar emisyonları 2019 seviyelerine kıyasla %35 azaltması gerekiyor. Ancak ülkelerin şu ana kadar sunduğu taahhütler, dünyayı 2.3 ila 2.5 derece Celsius arası bir ısınmaya götürüyor.
Eğer mevcut gidişat devam ederse, 2100 yılına kadar dünya ortalama 2.8 derece Celsius ısınabilir. Ancak bu tahmin, geçen yılki raporda öngörülen 3.1 derecelik ısınmadan biraz daha olumlu bir tablo çizse de, bu iyileşmenin kısmen daha iyi metodolojiden kaynaklandığı ve uluslararası anlaşmaların zayıflamasıyla bu küçük kazanımın bile ortadan kalkabileceği belirtiliyor.
Yapılan yeni ulusal taahhütlerin emisyonlar üzerindeki etkisinin "neredeyse hissedilmediği" ve ülkelerin Paris Anlaşması hedeflerinden çok uzakta olduğu vurgulanıyor.
UNEP'in bu raporu, Birleşmiş Milletler'in COP30 iklim zirvesinin Brezilya'da başlamasına sayılı günler kala geldi. Zirve öncesinde yapılan açıklamalar, kararlılıkla uygulanacak somut adımlar atılması yönündeki beklentiyi güçlendiriyor. Brezilya'nın, iklim taahhütlerine uyumu takip etmek üzere yeni bir küresel çevre konseyi kurulması yönünde bir öneride bulunması bekleniyor.
