Meksika'nın Yucatán Yarımadası'ndaki bir mağaranın derinliklerinde bulunan dikit, bölgedeki Maya uygarlığının çöküşüne katkıda bulunmuş olabilecek birden fazla kuraklığın, bunlardan birinin ise 13 yıl sürdüğünün ipuçlarını veriyor. Bu keşif, Teknoscope'ta bilim dünyasına ışık tutuyor.
Mineral oluşumunu inceleyen araştırmacılar, mevsimlere göre yağış miktarını detaylı bir şekilde ortaya koymayı başardı. Bu sayede bilim insanları, iklim kayıtlarını arkeolojik istikrarsızlık kanıtlarıyla yakından karşılaştırma imkanı buldu. Bulgular, Science Advances dergisinde yayınlanan bir çalışma ile paylaşıldı.
Maya uygarlığının Yucatán Yarımadası'ndaki çöküşünün kesin nedeni hala belirsizliğini korusa da, birçok bilim insanı kuraklığın önemli bir rol oynadığına inanıyor. Daha önceki çalışmalar, özellikle MS 9. ve 10. yüzyıllarda, Klasik Dönem Sonu olarak bilinen zaman diliminde Güney Meksika'da yıllar süren kuraklıklar yaşandığını öne sürüyordu. Bu dönemde bölgedeki Maya nüfusunda bir azalma görülürken, daha kuzeyde, iklimin daha kurak olduğu bölgelerde yaşayan Maya toplulukları ise gelişme gösterdi.
Araştırmanın ortak yazarlarından biri, araştırmayı Cambridge Üniversitesi Yer Bilimleri Bölümü'nde doktora öğrencisiyken gerçekleştiren bir bilim insanı, bu Maya tarihi döneminin yüzyıllardır büyük bir ilgi çektiğini belirtti. Maya uygarlığının çöküşünün nedenlerine dair, Maya'nın geride bıraktığı arkeolojik kanıtlara dayanan ticaret yollarındaki değişiklikler, savaşlar veya şiddetli kuraklık gibi birçok teori bulunduğunu söyledi. Ancak son yıllarda, arkeolojik verilerin nicel iklim kanıtlarıyla birleştirilmesi sayesinde Maya uygarlığına ne olduğunu ve neden çöktüğünü anlamada önemli ilerlemeler kaydedildiğini ekledi.
Klasik Dönem Sonu'ndaki yağış örüntülerini daha iyi anlamak için, araştırmacılar Yucatán'da Tecoh yakınlarındaki bir mağaradan alınan dikitin yıllık büyüme katmanlarını inceledi. Ağaç halkaları gibi, bu katmanlar da bir yılda dikitin ne kadar su aldığını kaydediyor. Her katmandaki kimyasal bileşimdeki değişimler, bilim insanlarına her yılın Mayıs ve Ekim ayları arasındaki yağışlı mevsimi hakkında bilgi verdi.
Bilim insanı, sadece yıllık ortalama yağışı bilmenin, her bir yağışlı mevsimin nasıl geçtiğini bilmek kadar bilgi verici olmadığını belirtti. Yağışlı mevsimi izole edebilmenin, ürünlerin başarısını veya başarısızlığını belirleyen yağışlı mevsim kuraklığının süresini doğru bir şekilde takip etmeyi sağladığını vurguladı.
Ekip, MS 871 ile 1021 yılları arasında üç yıldan uzun süren sekiz yağışlı mevsim kuraklığına dair kanıtlar buldu. Bu kuraklıklardan bazıları yalnızca bir yağışlı yıl ile ayrılmıştı. Araştırmacılara göre, bu uzun süren kurak dönemler Maya tarımını tehdit etmiş ve kıtlıklara yol açmış olabilir.
Bölgedeki Maya halkı, su kaynaklarını rezervuarlarda ve sarnıçlarda dikkatlice yönetmiş olsa da, kuraklıkların bölgesel başkent Uxmal'ı istikrarsızlaştıracak kadar şiddetli olduğu düşünülüyor. Bu kuraklık dönemlerinde Maya'lar anıtlar inşa etmeyi ve üzerlerine tarihler kazımayı bıraktılar ve en şiddetli kuraklıktan birkaç yıl sonra bölgenin siyasi sistemi çöktü.
Ancak, yakınlardaki Chichén Itzá gibi diğer bölgeler, kuraklıklarla başa çıkmayı başardı. Anıtlara tarih yazımı kuraklıklar sırasında dursa da, bölge toparlandı. Araştırmacılar, bunun muhtemelen geniş ticaret ağları sayesinde Orta Meksika'dan ürün tedarik edebilmelerinden kaynaklandığını belirtti.
Bu bulgular, Klasik Dönem Sonu'nda Yucatán'daki Maya uygarlığının çöküşüne dair daha net bir tablo oluşturmaya yardımcı oluyor ve bilim insanlarının daha detaylı iklim kayıtlarını toplumsal değişimlere ilişkin arkeolojik kanıtlarla karşılaştırmasına olanak tanıyor.
Bilim insanı, Maya bölgelerinin tarihini iklim kayıtlarıyla doğrudan karşılaştırmanın daha önce mümkün olmadığını, dikitlerin, eksik olan ince taneli ayrıntılara erişim sağladığını ifade etti.
