Gökbilimciler, devasa bir kara deliğin tetiklediği ve uzaya ışık hızına yakın bir hızla yayılan güçlü bir rüzgarın oluşum anını ilk kez gözlemlemeyi başardı. Bu inanılmaz keşif, evrenin farklı ölçeklerindeki benzer süreçlere ışık tutuyor.
Bilimsel literatürde 'ultrafast outflow' (UFO) olarak adlandırılan bu olayda, kara delikten yayılan madde vakumda ışık hızının yaklaşık yüzde 19'una, yani saniyede yaklaşık 57.000 kilometreye varan hızlara ulaştı. Elde edilen bulgular, şimdiye kadar kaydedilen en yüksek hız olmasa da, süper kütleli bir kara delik patlamasının ve ortaya çıkan UFO rüzgarının başlangıcını ve gelişimini ilk kez gözler önüne seriyor.
Araştırmacılar, daha önce hiç bu kadar hızlı bir kara delik rüzgarının oluşumuna tanıklık etmediklerini belirtiyor. Gözlemler, kara delikten yayılan ani bir X-ışını patlamasının sadece bir gün içinde ultra hızlı rüzgarları nasıl tetiklediğini gösteriyor.
Merkezinde aktif bir süper kütleli kara delik bulunan NGC 3783 galaksisi, Dünya'dan yaklaşık 130 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Galaksinin Dünya'ya tam cepheden bakması, merkezindeki bu enerjik yapıyı incelemek için eşsiz bir fırsat sunuyor.
Güneşimizin kütlesinin yaklaşık 28 milyon katı kütleye sahip olmasına rağmen, bu kara delik çevresindeki maddeyi inanılmaz bir hızla yutuyor. Bu durum, kara deliğin güçlü yerçekimi alanında toz ve gazın etkileşimiyle galaksi merkezinin parıldamasına ve titreşmesine neden oluyor.
Temmuz 2024'te kaydedilen bu özel patlama, kara deliğin dışındaki manyetik alan filamentlerinin kopup yeniden bağlanması sonucu meydana gelmiş gibi görünüyor. Bu mekanizma, Güneş'te de enerji patlamalarına yol açan aynı olayın çok daha büyük bir ölçekte gerçekleşmiş hali olarak tanımlanıyor.
Güneş'ten yayılan bir koronal kütle atılımına benzetilen bu olayda, milyarlarca ton madde ve manyetik alanlar uzaya doğru savruluyor. Bu gözlem, evrenin farklı ölçeklerindeki benzer işleyiş biçimlerini bir kez daha ortaya koyuyor.
Araştırmacılar, aktif bir süper kütleli kara deliğe odaklanarak, daha önce görülmemiş bir olguya tanık olduklarını ifade ediyor. Gelişen ve ışık hızına yakın hızlara ulaşan bu rüzgarların, Güneş'te oluşan rüzgarlara benzerlik göstermesi heyecan verici. Bu durum, Güneş fiziği ile yüksek enerjili astrofizik arasında şaşırtıcı derecede tanıdık bağlantılar olabileceğini düşündürüyor.
Bu önemli araştırma, Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlandı.
