Uluslararası bir araştırma ekibi, demans benzeri bir duruma sahip farelerin beyinlerindeki hücresel 'enerji santrallerinin' aktivitesini artırarak patolojik hafıza kaybını tersine çevirmeyi başardı.
Mitochondria olarak adlandırılan enerji üreten hücresel yapılarla ilgili sorunlar, daha önce Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklarla ilişkilendirilmişti. Ancak bunun bu durumların bir nedeni mi yoksa sonucu mu olduğu belirsizliğini koruyordu.
Fransız Ulusal Sağlık ve Tıp Araştırmaları Enstitüsü'nden (INSERM) nörobilimci Giovanni Marsicano, "Bu çalışma, mitokondriyal disfonksiyon ile nörodejeneratif hastalıklarla ilişkili semptomlar arasında neden-sonuç ilişkisi kuran ilk çalışma olup, bozulan mitokondriyal aktivitenin nöronal dejenerasyonun başlangıcının kökeninde yer alabileceğini öne sürüyor" açıklamasında bulundu.
Bu neden-sonuç ilişkisini kurmak için ekip, mitokondriyal aktiviteyi başlatmak üzere klozapin-N-oksit (CNO) adlı bir ilacı anahtar görevi gören mitoDREADD-Gs adlı bir araç geliştirdi.
mitoDREADD-Gs mekanizması, hem genetik olarak demans benzeri semptomlara sahip olacak şekilde modellenmiş farelerde hem de laboratuvarda yetiştirilen insan hücrelerinde test edildi. Bu testler sonucunda, mitokondriyal fonksiyon bozukluğundan kaynaklanan hafıza ve motor sorunlarının tersine çevrilebildiği görüldü.
Araştırmacılar ayrıca, farelere mitokondriyal aktiviteyi sınırlayan ilaçlar uygulayabildiklerini ve ardından bu kısıtlamaları mitoDREADD-Gs ile kaldırabildiklerini belirttiler. Bu durum, mitokondrilerin demans semptomlarındaki rolünü daha da doğruladı.
mitoDREADD-Gs'in kendisi bir tedavi yöntemi olmasa da, mitokondriyal aktivasyonu araştıran deneylerdeki rolü, gelecekteki tedavilere temel oluşturabilecek değerli dersler sunuyor.
Kanada'daki Université de Moncton'dan biyolog Étienne Hébert Chatelain, "Sonuç olarak geliştirdiğimiz araç, demansın altında yatan moleküler ve hücresel mekanizmaları belirlememize yardımcı olabilir ve etkili terapötik hedeflerin geliştirilmesini kolaylaştırabilir" dedi.
Araştırmacılar tarafından önerilen gelecek adımlar arasında, bu yaklaşımın farklı nörodejeneratif hastalıklar ve psikiyatrik bozukluklar gibi ilgili sorunlarla test edilmesi yer alıyor. Ardından, insanlarda mitoDREADD-Gs'in rolünü üstlenecek güvenli ilaçların geliştirilmesine başlanabilir.
Farklı demans türlerinin başlangıç ve gelişim şekillerinin inanılmaz derecede karmaşık olduğunu ve bir dizi risk faktörünü içerdiğini biliyoruz. Bu nedenle, mitokondri dahil olmak üzere soruna çeşitli açılardan yaklaşmanın değeri büyüktür.
Araştırmacılar ayrıca, mitokondrileri süper şarj etmenin uzun vadede tam olarak nasıl çalışabileceğini daha yakından incelemek istiyorlar. Bu, Alzheimer gibi hastalıkların tedavisinde gerçek bir seçenek olup olmadığının anlaşılması açısından kritik öneme sahip olacaktır.
INSERM'den nörobilimci Luigi Bellocchio, "Şu anki çalışmalarımız, mitokondriyal aktivitenin sürekli uyarılmasının etkilerini ölçmeye çalışarak, bunun nörodejeneratif hastalıkların semptomlarını etkileyip etkilemediğini ve sonuçta nöron kaybını geciktirip geciktirmediğini veya mitokondriyal aktivite eski haline getirilirse bunu önleyip önlemediğini görmektir" şeklinde konuştu.
Araştırma, Nature Neuroscience dergisinde yayımlandı.
