Çinli araştırmacılar, dinozor yumurtalarına lazer tutarak geçmişin derinliklerine yepyeni bir pencere araladılar. Bu yenilikçi yöntemle, yumurtaların yaşı ilk kez doğrudan belirlenmiş oldu.
Bir mikrolazer yardımıyla yumurta kabuğunun küçük bir kısmı buharlaştırılarak radyoaktif uranyum atomları açığa çıkarıldı. Uranyumun bilinen ve sabit bir hızda kurşuna dönüştüğü gerçeğinden yola çıkarak, araştırmacılar numunedeki uranyum ve kurşun oranını ölçerek yumurtaların yaşını tespit edebildiler.
U-Pb tarihleme olarak bilinen bu yaygın teknik, fosillerin adeta gizli atomik saatlerine bakmak gibi bir şey. Bu sayede araştırmacılar, yaklaşık 85 milyon yıl öncesine, Üst Kretase dönemine denk gelen daha kesin bir yaş belirleyebildiler.
Daha önceki çalışmalarda, bilim insanları fosilleşmiş dinozor yumurtalarının çevresindeki volkanik kayaçlar, küller veya zirkon gibi mineralleri tarihlendirmeye odaklanıyordu. Ancak bu dolaylı yöntemler belirsizlikler taşıyordu. Öncelikle, bu malzemeler yumurtalar bırakıldıktan çok daha önce veya sonra birikmiş olabilirdi. İkinci olarak, yumurtaların çevresindeki malzemelerin doğru bir şekilde tarihlenebilmesi için yeterli miktarda radyoaktif element içermesi gerekiyordu, bu da volkanik kayaçları değerli kılıyordu.
Yumurtaların (çevrelerindeki tortul kayaçlar yeterince radyoaktif olmasa bile) doğrudan ve hassas bir şekilde tarihlenebilmesi, geçmişe dair benzersiz bir bakış açısı sunuyor.
Üst Kretase dönemi, yaklaşık 100 milyon yıl öncesinden dinozorların egemenliğine son veren asteroidin düştüğü yaklaşık 66 milyon yıl öncesine kadar uzanır. Bu zaman çizelgesini incelemek büyük önem taşıyor. Popüler kültürdeki yanlış algıya rağmen, Kretase Dönemi, gerçek 'Jurassic Park'tır. Bu dönem, dinozorların muazzam çeşitliliğine ve bolluğuna sahne olmuştur. Denizel kayıtlarda oldukça iyi incelenmiş olsa da, karasal kayıtlar hala eksiktir.
Coğrafi olarak, incelenen 28 yumurtalık dizi, Çin'in merkezindeki Qinglongshan bölgesinden geliyor. Burası o kadar zengin bir yumurta hazinesine sahip ki, devasa bir dinozor yumurtası müzesine dönüştürülmüş durumda. Bölgede 3.000'den fazla kısmen açığa çıkmış, genel olarak sağlam dinozor yumurtası bulunuyor. Bu yumurtalar, farklı kayaç türleri içinde yer almaları, çeşitli kabuk yapıları ve yuvalama tarzlarıyla da dikkate değer derecede bol ve çeşitlidir.
Qinglongshan'daki yumurtaların çoğu, henüz türü tam olarak bilinmeyen Placoolithus tumiaolingensis adlı bir dinozora aitti. Ancak bu çalışmada tarihlendirilen yumurtaların hangi türe ait olduğu henüz kesin değil.
Çin'in bu zengin yumurta kaynakları, bilim insanlarına Kretase'nin sonlarına ait önemli bir karasal kayıt sunuyor. Bu dönem aynı zamanda dinamik iklim değişikliğinin de yaşandığı bir zamandı. Artan volkanik aktivite, okyanuslardaki oksijen tükenmesi ve belirgin küresel soğuma bu döneme damgasını vurdu.
Bu soğumanın, dinozor çeşitliliğini azalttığı ve Qinglongshan ile diğer bölgelerde belirli türlerin yumurtlama sayısını etkilediği düşünülüyor. Yumurtaların kendileri de değişmiş olabilir; Qinglongshan'da bulunan yumurtaların belirgin şekilde gözenekli olması, bu durumun soğuyan Kretase iklimine bir adaptasyon olup olmadığını akıllara getiriyor.
Daha hassas tarihleme stratejileri, on milyonlarca yıldır gizli kalmış bu hikayeleri gün yüzüne çıkararak, paleo-çevreleri, dinozor göçlerini ve tarih öncesi iklim dalgalanmalarını ortaya çıkarabilir.
Hubei Yer Bilimleri Enstitüsü'nden omurgalı paleontolog Bi Zhao, "Başarımız, Kretase Dönemi'nin sonlarındaki dinozor evrimi ve yok oluşu ile Dünya'daki çevresel değişimler üzerine araştırmalar için önemli çıkarımlar taşıyor" dedi. Zhao ayrıca, "Bu tür bulgular, fosilleri Dünya'nın tarihi hakkındaki ikna edici anlatılara dönüştürebilir" diye ekledi.
Gerçekten de, tarihin en büyüleyici canlılarının evrimi ve yok oluşu ile kendi dünyamızın yabancı bir gezegen olduğu o uzun kayıp dünyalar kadar ikna edici ne olabilir ki?
