Yeni bir bilimsel araştırma, kalp ve damar hastalıkları riskini azaltmanın belki de beklenmedik bir yolunu ortaya koyuyor: zona aşısı olmak.
Kalp ve damar hastalıkları (kalp veya kan damarlarını etkileyen rahatsızlıklar), tüm dünyada birincil ölüm nedenidir. Her yıl küresel olarak yaklaşık 18 milyon insanın hayatını kaybetmesine yol açar, bunların çoğu kalp krizi veya felç (inme) sonucu gerçekleşir.
Bu ciddi halk sağlığı sorununa karşı tıp bilimi çeşitli risk azaltma yöntemleri belirlemiştir: Kalp dostu beslenme, düzenli egzersiz, yeterli uyku, stres yönetimi ve sigaradan uzak durmak bu yöntemlerin başında gelir.
Güney Kore'de 50 yaş üzeri 1.2 milyondan fazla kişinin verilerini inceleyen yeni bir çalışmaya göre, zona aşısı yaptıran kişilerde genel kardiyovasküler olay riskinde yüzde 23'lük bir azalma gözlemlendi.
Bu koruyucu etki sekiz yıla kadar devam etti ve riskteki en büyük düşüş aşılamadan sonraki iki ila üç yıl içinde görüldü.
Bu etkinin erkeklerde, 60 yaşın altındaki bireylerde ve sigara, alkol kullanımı veya hareketsizlik gibi sağlıksız yaşam tarzı alışkanlıklarına sahip kişilerde daha belirgin olduğu tespit edildi.
Zona, ağrılı cilt döküntüsü ve kabarcıklarıyla bilinen viral bir hastalıktır ve genellikle 50 yaş üstü yetişkinler için aşılanma yaygın olarak tavsiye edilir.
Zona'ya, suçiçeğine neden olan varicella-zoster virüsü yol açar. İnsanlar genellikle çocuklukta geçirdikleri suçiçeğinden iyileştikten sonra, virüs yıllarca veya on yıllarca sinir hücrelerinde uykuda kalabilir ve daha sonra aniden yeniden aktif hale gelebilir.
Zona'nın ani etkileri yeterince rahatsız edicidir, ancak döküntü genellikle birkaç hafta içinde geçse de, hastalık sinsi bir şekilde kalıcı olabilir.
Araştırmacılar, zona'nın özellikle yaşlı yetişkinlerde ve bağışıklık sistemi zayıf olanlarda ciddi komplikasyonlara yol açabildiğini belirtiyor. Aşısız kişilerin yaklaşık yüzde 30'unun hayatlarının bir döneminde zona geçirebileceği düşünülüyor.
En sık görülen komplikasyon, aylarca veya yıllarca sürebilen uzun süreli sinir ağrısıdır. Göz çevresindeki zona görme kaybına yol açabilir ve bazı kişilerde kalıcı nörolojik problemler gelişebilir.
Son araştırmalar zona'nın aynı zamanda felç ve kalp krizi riskini de artırdığını öne sürüyor. Bu bağlantıyı göz önünde bulunduran araştırmacılar, aşı olmanın bu riski azaltıp azaltamayacağını incelemek istedi.
Araştırmacılar, Güney Kore'deki çeşitli devlet kurumlarından elde edilen verileri birleştirerek, 2012 ile 2021 yılları arasını kapsayan ve aşı durumu, kardiyovasküler sağlık ve diğer ilgili faktörlere ilişkin bilgileri içeren 1.2 milyondan fazla kişiyi inceledi.
Aşılanmış kişilerde genel kardiyovasküler olay riskinde yüzde 23'lük, koroner kalp hastalığı riskinde yüzde 22'lik, kalp yetmezliği riskinde yüzde 26'lık ve felç veya kalp krizi gibi majör kardiyovasküler olay riskinde yüzde 26'lık bir azalma görüldü.
Araştırmacılar, zona aşısının, bilinen risk faktörleri olmayan kişilerde bile kalp hastalığı riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini düşünüyor.
Zona enfeksiyonu, kan damarlarına zarar verebilir, iltihaplanmaya ve pıhtı oluşumuna yol açabilir ve bu da kalp hastalığına neden olabilir. Aşılama yoluyla zona'nın önlenmesi, bu riskleri düşürebilir.
Kendi türündeki en büyük ve en kapsamlı çalışmalardan biri olmasına rağmen, araştırmanın bazı sınırlılıkları bulunuyor. Örneğin, tüm katılımcıların Güney Kore'den olması nedeniyle örneklem çeşitliliği düşüktür.
Araştırmacılar, yaptıkları analizin güçlü olmasına rağmen, bu çalışmanın doğrudan bir nedensellik ilişkisi kurmadığını, bu nedenle altta yatan başka faktörlerden kaynaklanabilecek potansiyel yanlılığın göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtiyor.
Çalışma, zayıflatılmış virüs içeren canlı zona aşısı üzerine yapılmıştır.
Daha önceki araştırmalar, zona aşılarının aynı zamanda demans (bunama) gelişimini geciktirmeye de yardımcı olabileceğini öne sürmüştü.
