Bilim insanları, son yapılan bir derleme çalışmasıyla, dışkı naklinin depresyon semptomlarını hafifletmede etkili olabileceğine dair kanıtlar buldu. Araştırmaya göre, faydalı mikroorganizmalar içeren dışkı materyalinin doğrudan bağırsaklara verilmesinin, ağız yoluyla alınmasına kıyasla daha iyi sonuçlar verdiği gözlemlendi. Bu durumun özellikle huzursuz bağırsak sendromu (IBS) gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları olan bireylerde daha belirgin olduğu belirtildi. Ancak, bu olumlu etkilerin altı ay sonrasında azaldığı da tespit edildi.
Yapılan kapsamlı meta-analiz, 2019-2024 yılları arasında yayımlanmış, toplamda 681 katılımcıyı içeren 12 farklı randomize çalışmayı inceledi. Bu çalışmaların büyük çoğunluğu Çin'de gerçekleştirilmiş olup, ABD, Avustralya, Kanada ve Finlandiya'dan da bazı örnekler bulunuyor. Araştırmacılar, dışkı mikrobiyota naklinin depresyon üzerinde sürekli ve giderek artan bir iyileştirici etki gösterdiğini vurguladı.
Dışkı nakli, genellikle hastalıklar veya antibiyotik gibi ilaçların kullanımıyla bozulan veya dengesi kaybolan bağırsaklardaki sağlıklı mikrop topluluğunu yeniden oluşturmayı hedefler. Bağırsak mikrobiyomu olarak bilinen bu karmaşık ekosistem, bakteri, mantar, protist ve hatta virüsleri içerir.
Araştırmacılar, incelenen çalışmalarda hastaların tedavi sonrası takip sürelerinin iki hafta ile 12 ay arasında değiştiğini ve bazen tek doz uygulandığını belirtti. Bu nedenle, yöntemin uzun vadeli etkinliği hakkında kesin sonuçlara varmak için daha uzun süreli ve tutarlı ölçümler içeren randomize kontrollü çalışmalara ihtiyaç duyulduğunun altını çizdiler.
Depresyon ve IBS'nin yanı sıra, dışkı nakli obezite ve tip 2 diyabet gibi çeşitli sağlık sorunlarında da umut vadeden sonuçlar göstermiştir. Hatta bazı durumlarda, antibiyotiklere göre daha başarılı bir şekilde hayatı tehdit eden enfeksiyonları tedavi edebildiği de gözlemlenmiştir.
Ancak, her tıbbi prosedürde olduğu gibi, dışkı naklinin de dikkatli bir şekilde uygulanmadığında bazı riskleri bulunmaktadır. Örneğin, hedeflenen bölgeye verilen mikropların bağırsağın başka bölgelerinde istenmeyen etkilere yol açma potansiyeli vardır. Uyumsuz veya zararlı mikroorganizmaların nakli ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, bu işlemin kesinlikle evde denenmemesi gerektiği vurgulandı.
Sağlıklı bir bağırsak mikrobiyomunun olumlu etkileri o kadar umut verici ki, bazı araştırmacılar, bireylerin genç ve sağlıklı oldukları dönemde dışkı örneklerini saklayıp, ileride ihtiyaç duyulduğunda kullanılabilecek bir 'dışkı bankası' oluşturulmasını önermektedir.
Dünya genelinde yaklaşık 330 milyon insanın depresyonla yaşadığı tahmin edilmektedir. Mevcut tedavilerden fayda görmeyen birçok kişi için yeni ve etkili yöntemlere duyulan ihtiyaç büyüktür. Son araştırmalar, bağırsak sorunları ile majör depresif bozukluk arasında net bir bağlantı kurarak, bu iki durumdan birine yönelik tedavinin diğerini de iyileştirebileceğini göstermektedir.
Yapılan derleme, sağlıklı mikrobiyal toplulukların yeniden oluşturulmasının en azından bazı kişilerde depresyon üzerinde olumlu bir etki yarattığını doğrulamaktadır. Bu bulgular, bağırsak sağlığımızın genel sağlığımız için ne kadar kritik olduğunu bir kez daha gözler önüne sermektedir.
Bu araştırma, Frontiers in Psychiatry adlı bilimsel yayında yayımlanmıştır.
