Geçtiğimiz ay, ABD'de federal destekli tüm araştırmaları da kapsayan hibe fonlama süreçlerinde siyasi kontrolü artıran bir başkanlık kararı alındı. Bu karar, genel olarak yeni fon fırsatlarının duyurulması ve bireysel hibelerin onaylanması süreçlerine siyasi bir müdahale getiriyor. Bu duruma karşılık, 50'den fazla bilim ve tıp kuruluşundan oluşan bir koalisyon, ABD Kongresi'ne bir mektup göndererek kararın hükümlerine ilişkin ciddi endişelerini dile getirdi ve Kongre'den, uzun yıllardır bağımsız, liyakat temelli ve hakemli değerlendirme sistemiyle yürütülen federal hibe verme sisteminin bütünlüğünü korumasını talep etti.
Yeni kararnameye göre, fon fırsatlarının duyurulması için ilgili bakanlığın başkanı veya belirleyeceği bir kişinin onayı gerekecek. Bu durum, hangi bilim alanlarının finanse edileceği konusunda siyasi atamalara sahip kişilerin nihai söz sahibi olacağı anlamına geliyor. Bireysel hibeler de siyasi bir atama tarafından onaylanmalı ve "uygun olduğu durumlarda, Başkan'ın politika önceliklerini açıkça ilerletmelidir".
Ayrıca, kararname, değerlendirilen hibelerin "artık kurumun önceliklerini ilerletmediği" takdirde her zaman iptal edilebilme yetkisini kurumlara resmi olarak veriyor. Yeni kuralları uygulamak için bir sistem kurulana kadar, kurumların yeni fon programlarına başlaması yasaklandı.
Özetle, bu yeni kurallar, federal bilimsel araştırmaların, ilgili alanlarda hiçbir uzmanlığı olmayan siyasi bir atama tarafından onaylanması gerektiği ve siyasi rüzgarlar değiştiğinde araştırmaların her an iptal edilebileceği anlamına geliyor. Bu durum, yaklaşık 70 yıldır ABD'nin bilimsel liderliğini mümkün kılan bir sistemin sonu olacak.
Bir zamanlar Ulusal Sağlık Enstitüleri'nde üst düzey yönetici olarak görev yapmış ve şimdi bir araştırma danışmanlık şirketinde lobi faaliyetleri yürüten bir yetkili, başkanlık kararına tepki olarak yaptığı açıklamada, "Bu yönetim, zaten milyarlarca dolarlık hibelerin gecikmesine, dondurulmasına ve sonlandırılmasına yol açan yetkisini kullanma adımları attı. Bu kararname, bu eylemleri bilimsel araştırmaların tam bir siyasallaşmasını temsil edecek şekilde yasallaştıracaktır ki bu da gerçekten kötü bir fikir olurdu" dedi.
Koalisyon, mektubunda Kongre'den "ABD'nin bilimsel ve tıbbi araştırmalardaki liderliğine potansiyel olarak önemli zararları önlemek için acilen denetim yetkisini kullanmasını" istedi. Kararnamenin hükümleriyle ilgili çeşitli özel endişelerini sıraladılar. Bunlar arasında, bireysel hibelerin gözden geçirilmesi ve seçilmesinin siyasi atamalara kaydırılması; "kolaylık" gereği, hibelerin ortasında iptal edilmesiyle başlangıç yatırımlarının boşa gitme riskinin doğması; ve bazı araştırma alanlarında, daha fazla hibeye ihtiyaç duyulabilecek büyük ekiplerin gerekebileceği göz önüne alındığında, tekrar hibeye hak kazananların nasıl belirleneceğine dair belirsiz kriterler yer alıyor.
Koalisyon ayrıca, kararnamenin en düşük dolaylı maliyet oranlarına sahip akademik kurumlardan gelen araştırma tekliflerine öncelik verme yönündeki direktifine de itiraz ederek, "federal bilim fonlarının verilmesinde belirleyici faktör olması gereken, yani inovasyona, yeni teknolojilere ve kamu yatırımına geri dönüşe yol açan gösterilebilir sonuçlar üretme yeteneğini baltaladığını" belirtti. Mektupta, "bu başkanlık kararının tam olarak yürürlüğe girmeden önce Kongre tarafından daha fazla inceleme ve denetime ihtiyaç duyulduğu" sonucuna varıldı.
