Kronik bel ağrısı tedavisinde sıkça kullanılan bir ilaç, demans ve hafif bilişsel bozukluk vakalarındaki artışla ilişkilendirildi. Amerikan üniversitelerinden bir ekip tarafından yapılan geniş çaplı bir çalışma, gabapentin adlı ilacın, özellikle belirli bir dozun üzerinde kullanıldığında, ilerleyen yaşlarda demans ve hafif bilişsel bozukluk (MCI) riskini artırabileceğini ortaya koydu.
Yapılan analizlerde, kronik bel ağrısı olan 26.416 hastanın verileri incelendi. Gabapentin adlı ilacın sinir ağrısı ve epilepsi tedavisinde yaygın olarak kullanıldığı belirtildi. Araştırmacılar, bu ilaçtan 10 yıl içinde altı veya daha fazla reçete alan hastaların, almayanlara kıyasla demans tanısı alma olasılığının yüzde 29, hafif bilişsel bozukluk (MCI) tanısı alma olasılığının ise yüzde 85 daha fazla olduğunu tespit etti.
Özellikle 35-49 yaş arasındaki hastalarda bu etkinin daha belirgin olduğu ve alınan reçete sayısı arttıkça riskin yükseldiği gözlemlendi. Çalışma, gabapentinin demans gelişiminde doğrudan bir neden-sonuç ilişkisi kurmasa da, hekimlerin bu ilacı kullanan hastaların bilişsel sağlık durumlarını yakından takip etmeleri gerektiği vurgulandı.
Gabapentin, opioidlere kıyasla daha az bağımlılık yapıcı olması nedeniyle son yıllarda daha fazla reçete edilmeye başlandı. İlacın ruhsal dalgalanmalar ve alerjik reaksiyonlar gibi bilinen yan etkileri de bulunuyor.
Bu, gabapentin ile demans arasındaki ilişkiyi inceleyen ilk çalışma olmasa da, önceki çalışmalar bu konuda net bir sonuca ulaşamamıştı. Mevcut çalışmanın güçlü yanlarından biri, katılımcıların geniş örneklem büyüklüğüdür. Ancak, örneklemin büyük ölçüde sadece kronik bel ağrısı çeken hastalardan oluşması, bulguların genellenebilirliği konusunda dikkatli olunması gerektiğini gösteriyor.
Gabapentinin beynin bazı temel iletişim kanallarını baskılayarak ağrı kesici etkisini gösterdiği biliniyor. Bu durumun, nöronlar arasındaki bağlantıları zedeleyerek demans riskini artırabileceği endişesi, bu yeni çalışma ile daha da güçlendi.
Demans, birçok potansiyel faktörün dikkate alınması gereken karmaşık bir durumdur. Araştırmacılar, gabapentinin demans gelişiminde rol oynayıp oynamadığının ve bu ilişkinin altında yatan mekanizmaların daha fazla araştırılmasını umduklarını belirttiler.
