Ay'ın yörüngesinde dönen, Güneş'e bakan tarafında daha yoğunlaşan ve tuhaf bir şekle sahip toz bulutunun nasıl oluştuğuna dair uzun süredir devam eden gizem, yeni bir bilimsel çalışmayla aydınlatıldı.
Ay'ın yüzeyinin büyük bir kısmı, gezegenimizi saran atmosferden yoksun olduğu için, uzaydan gelen mikrometeoroidlerin (küçük göktaşı parçacıkları) sürekli bombardımanına maruz kalır. Dünya'da atmosferimiz bu tür parçacıkları yakarken, Ay'da bu etkiyle yüzeydeki kayalar zamanla toz haline gelir. Bu toz, sürekli olarak uzaya savrulur.
2015 yılında yapılan araştırmalar, Ay yüzeyinin birkaç yüz kilometre üzerine yayılan devasa bir toz bulutu olduğunu ortaya koymuştu. Bu bulut o kadar seyrek ki çıplak gözle görülemiyor. Ancak bulutun asimetrik yapısı, yani Güneş'e bakan gündüz tarafında daha fazla toz barındırması, bilim insanlarının dikkatini çekmişti.
Daha önceki teoriler, bu asimetrinin, gündüz yüzeyine daha sık çarpan meteoroid gruplarından kaynaklandığını öne sürüyordu. Ancak yeni çalışma, bu asimetrinin asıl nedeninin Ay'ın inanılmaz sıcaklık farkları olduğunu gösteriyor.
Ay'ın gündüz yüzeyi Dünya'daki en sıcak yerlerden bile daha fazla ısınırken, gece yüzeyi Antarktika'dan bile dört kat daha soğuk olabiliyor. Bu 285 santigrat derecelik devasa sıcaklık farkı, yapılan bilgisayar modellerinde incelendi.
Araştırmacılar, mikrometeoroidlerin farklı sıcaklıklardaki (gündüz ve geceye karşılık gelen) Ay yüzeyine çarpmasını simüle ettiler. Modellemeler, daha sıcak yüzeylerdeki darbe sonucu daha fazla tozun yörüngeye fırladığını ve bu tozun daha yüksek irtifalara ulaşabildiğini gösterdi. Ayrıca, yüzeyin sıkılığı da fırlayan toz miktarını etkiliyor. Daha sıkı yüzeylerden daha fazla toz fırlarken, gevşek yüzeyler darbeleri emerek daha az tozun dağılmasına neden oluyor.
Bu bulgular, Ay'ın gündüz tarafında daha fazla tozun oluştuğunu ve bu tozun daha yüksek irtifalara ulaşarak, uydu gözlemleriyle tespit edilebilen bir fazlalık yarattığını açıklıyor. Yani, Ay'daki toz bulutunun asimetrik şekli, yüzeyin sıcaklığı ve sıkılığına bağlı olarak gelişiyor.
Araştırmacılar, bu yöntemin Güneş Sistemi'ndeki diğer gök cisimleri için de kullanılabileceğini belirtiyor. Özellikle Merkür gibi daha da büyük sıcaklık farklarına sahip gezegenlerde, benzer şekilde daha da asimetrik toz bulutlarının oluşabileceği düşünülüyor.
