Kapalı alanlarda birikerek uzun süreli maruz kalındığında akciğer kanserine yol açabilen radyoaktif bir gaz olan radonun varlığı, ayak tırnakları sayesinde tespit edilebilir. Radon, sigara dumanından sonra akciğer kanserinin ikinci önde gelen nedenidir ancak sigara içmeyenlerde veya nadiren sigara içenlerde erken teşhis için taramalar genellikle yapılmaz.
Kanada'daki bir üniversiteden bilim insanları, uzun süreli radon maruziyetini belirlemek için şaşırtıcı derecede basit bir yöntem geliştirdiler. Bu yöntem, hiç sigara kullanmamış, az kullanmış veya uzun zaman önce bırakmış kişilerde risk altında olabilecek bireyleri belirlemeye yardımcı olabilir.
Ayak tırnakları, vücudun radon gibi çevresel toksinlere maruz kalmasının uzun vadeli kayıtlarını tutan bir tür 'arşiv' görevi görüyor. Yapılan bir ön çalışma, ayak tırnağı örneklerinin uzun süreli radon maruziyetinin güvenilir bir göstergesi olabileceğini ortaya koydu. Bu bulgunun daha geniş çaplı çalışmalarla doğrulanması halinde, risk grubundaki ancak göz ardı edilen hastalara potansiyel olarak hayat kurtaran akciğer kanseri tanıları sunulabilir.
Bilim insanları, radon solunduğunda hızla radyoaktif kurşuna dönüştüğünü ve vücudun bu kurşunu cilt, saç ve tırnak gibi yavaş dökülen dokularda depoladığını belirtiyor. Ayak tırnağı örneklerinde tespit edilen kurşun izotopları, bireylerin yaşam boyu radon maruziyetini ölçmek için nicel bir yöntem sunuyor.
Sigara geçmişinin aksine, radon maruziyeti hasta tarafından kolayca rapor edilebilen bir durum değil. Çoğu insan bu gazla karşılaştığının farkında bile olmayabilir ve maruziyet seviyesi yerel jeolojiye, binaların yapım ve kullanım şekline göre değişiklik gösterir. Bina yönetmelikleri bu konuda önlemler alsa da, bazı ülkelerde geçerli olmayabilir veya eski binalarda uygulanmamış olabilir.
Doğada yer altında oluşan radon gazı, dışarıda kolayca dağılırken kapalı alanlarda, özellikle de havalandırması yetersiz binalarda ve soğuk iklimlerde birikebilir. Radon, yer altı sularında da çözünebilir ve su yoluyla binalara yayılabilir. Bazı yapı malzemeleri de (örneğin, alüminyum şist içeren hafif beton, fosfogips ve İtalyan tüfü) radon birikimine katkıda bulunabilir.
Araştırmacılar, radon bozunmasından kaynaklanan bir kurşun izotopu olan 210Pb'yi, analiz edilen 55 ayak tırnağı örneğinin 39'unda (%71) tespit ettiler. Yüksek seviyelerde radon maruziyetine uzun yıllar boyunca maruz kalmış yetişkinlerin tırnaklarında, düşük maruziyetli kişilere göre belirgin şekilde daha fazla 210Pb bulunduğunu gözlemlediler. Bu, radon maruziyet geçmişinin ayak tırnaklarında iz bırakabildiğine dair güçlü bir gösterge.
Daha da önemlisi, evlerindeki yüksek radon seviyelerini azaltmak için değişiklikler yapan kişilerin tırnaklarında bile, bu değişikliklerden altı yıla kadar sonra bile yüksek radon seviyeleri tespit edilebilmiş. Bu da yöntemin uzun vadeli etkileri izlemedeki potansiyelini gösteriyor.
Şu anda daha geniş ve çeşitli bir popülasyon üzerinde yöntemin geçerliliğini sağlamak amacıyla çok daha büyük bir doğrulama deneyi yürütülüyor. Araştırmacılar, evlerini radon için test etmek ve tırnak örnekleri göndermek için 10.000 Kanadalı gönüllü arıyor. Bu veriler, akciğer kanseri tütün dumanından kaynaklanmayan daha fazla hastanın erken tarama ve teşhis kapsamına alınmasına yol açabilecek kanıtları oluşturacak.
