Apollo görevleri sırasında Ay yüzeyine ayak basan astronotlar, bekledikleri gibi gri kayalar ve toz buldular. Ancak onları şaşırtan ve adeta büyülü görünen bir keşif de yaptılar: Ay manzarasının dört bir yanına dağılmış minicik, parlak turuncu cam boncuklar. Kum tanesinden bile küçük olan bu boncuklar, aslında milyarlarca yıl önce Ay'ın volkanik olarak aktif olduğu döneme ait kadim zaman kapsülleri.
Bu cam boncukların hikayesi, tanıklık etmesi muhteşem olacak patlayıcı volkanik aktiviteyle başlıyor. Boncuklar, Ay'ın içinden yüzeye fırlatılan lavların, uyduyu çevreleyen soğuk boşlukta anında katılaşmasıyla oluştu. Bu patlamaları, Dünya'daki Hawaii yanardağlarındaki lav fıskiyelerine benzetebiliriz, ancak bu olaylar havasız uzay ortamında meydana geldi.
Kendilerini yavaşlatacak bir atmosfer veya aşındıracak hava koşulları olmadan, bu minik cam küreler üç milyardan fazla yıldır bozulmadan kaldılar. Elli yıl boyunca bu örnekler, bilimsel merakın teknolojiye yetişmesini bekleyerek laboratuvarlarda durdu.
Şimdi, araştırmacılar Apollo döneminde var olmayan ileri mikroskobik teknikler kullanarak boncukların içine bakabildiler. Araştırma ekibi, boncuklara zarar vermeden analiz yapmak için yüksek enerjili iyon ışınları ve elektron mikroskobu gibi birçok son teknoloji araç kullandı. Örnekleri, yüzeylerindeki kadim mineralleri değiştirebilecek Dünya atmosferinden korumak için son derece dikkatli olmak zorundaydılar.
Bu boncukları bilimsel açıdan bu kadar değerli kılan şey, farklı renk ve bileşimlerde olmaları ve Ay'ın volkanik hikayesinin farklı bölümlerini anlatmalarıdır. Bazı boncuklar parlak turuncu, bazıları parlak siyah ve her çeşit, milyonlarca yıl boyunca meydana gelen farklı türdeki patlamalar hakkında bilgi veriyor.
Boncuk yüzeylerindeki mineraller ve izotopik bileşim, 3.5 milyar yıl önceki Ay patlamalarının farklı basınç, sıcaklık ve kimyasal ortamlarına dair ipuçları sunuyor. Bilim insanları, volkanik aktivite tarzının zamanla değiştiğini keşfettiler, bu da Ay'ın iç yapısının nasıl evrildiğine dair bilgiler sağlıyor.
Bu boncukları analiz etmek, Ay'ın geçmişine açılan bir pencere gibi. Her bir minik küre, güneş sistemimizin hala genç ve dinamik olduğu bir dönemde Ay'ın derinliklerindeki koşullar hakkında ipuçları içeriyor.
Bu cam boncuklar, Ay'ın her zaman bugün gördüğümüz sessiz, inaktif dünya olmadığını bize hatırlatıyor. Milyarlarca yıl önce, patlayıcı volkanların Ay tarihine açılan bu güzel, mikroskobik pencereleri yarattığı jeolojik olarak aktif bir yerdi ve bu pencereler modern bilime sırlarını ifşa etmeye devam ediyor.
