Dünya'nın aksine, Ay'ın güçlü bir manyetik alanı bulunmuyor. Ancak, Ay'ın uzak yüzünde yer alan bazı kayalar şaşırtıcı derecede manyetik özellikler gösteriyor.
Yeni bir araştırma, bu durumun bir saatten kısa süren büyük bir felaketin kalıcı izi olabileceğini öne sürüyor.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) liderliğindeki bir araştırmacı ekibi, büyük bir çarpmanın devasa miktarda plazma üreterek Ay'ın zayıf, antik manyetik alanını geçici olarak güçlendirmiş olabileceğini ortaya koydu.
Bu teori, Ay'ın uzak yüzünde, güney kutbu yakınlarında tespit edilen yüksek manyetik özellikli kayaların varlığını açıklayabilir.
Daha önceki araştırmalar, Ay'ın bugün içsel bir manyetik alana sahip olmadığını, ancak bir zamanlar olduğunu gösteriyordu. Astronotların getirdiği Apollo görev örnekleri de bazı kayaların çok daha güçlü manyetik alanlar altında oluştuğunu ortaya koymuştu.
Araştırmacılar, Ay'ın bir zamanlar zayıf bir manyetik alan üreten bir dinamosu olduğunu varsayarak işe başladılar. Ay'ın çekirdek boyutuna göre, böyle bir alanın bugünkü Dünya alanının yaklaşık 50'de biri gücünde olacağını tahmin ettiler.
Ardından, büyük bir çarpma ve bu çarpmanın yüzeydeki malzemeyi buharlaştırarak ortaya çıkaracağı plazma bulutunu simüle ettiler. Oluşan plazmanın akışını ve Ay'ın mevcut manyetik alanıyla nasıl etkileşime gireceğini de modelediler.
Tüm bu süreç, alanın güçlenmesinden normal seviyesine dönmesine kadar yaklaşık 40 dakika sürecekti, yani inanılmaz derecede hızlıydı.
Bu durum, Ay'ın en büyük çarpma havzalarından biri olan Mare Imbrium'un, Ay'ın uzak yüzündeki güney kutup bölgesinin tam karşısında yer almasıyla tutarlı. Simülasyonlara göre, Imbrium havzasını oluşturacak kadar güçlü bir çarpma, Ay boyunca diğer tarafta yakınsayan bir basınç dalgası gönderecekti.
Araştırmacılar, bu şokun plazma bulutunun Ay'ın manyetik alanını güçlendirmesiyle aynı zamana denk geldiğinden şüpheleniyor.
Kayalar, içlerindeki elektronların yönelimi sayesinde oluştukları manyetik alanların kaydını tutabilir. Bu durumda, şok dalgaları yakınsama noktasındaki kayalardaki elektronları geçici olarak bozmuş olabilir ve elektronlar yeniden yerleşirken, kısa ömürlü, güçlü manyetik alanın anlık bir görüntüsünü yakalamış olabilirler.
Araştırmacılara göre bu bulgular, Ay'ın manyetik alanının bir dinamonun mu yoksa büyük bir çarpmanın mı sonucu olduğu konusundaki tartışmayı etkili bir şekilde çözmüş oldu. Sonuçlar, bir dinamo ve sonuçta ortaya çıkan şok dalgasına sahip büyük bir çarpmanın kombinasyonunun, özellikle Ay'ın uzak yüzündeki yüksek manyetik özellikli kayalardan sorumlu olabileceğini gösteriyor.
Bu teori, Artemis Programı kapsamında astronotların Ay'ın güney kutbuna giderek kaya örnekleri toplamasıyla önümüzdeki yıllarda test edilebilir.
Araştırmayı detaylandıran makale, Science Advances dergisinde yayınlandı.
