Yeni bir çalışma, Atlantik Okyanusu'nda gizemli bir engelin, Arktik'teki bazı derin deniz vatozlarının bu okyanusa ulaşmasını engellediğini ortaya koydu.
Bilimsel adı Botrynema brucei ellinorae olan vatozların bir alt türü, deniz seviyesinin 1.000 ila 2.000 metre derinliklerinde yaşıyor. Bu canlılar, şemsiye benzeri baş yapılarında bir çıkıntı olup olmamasına göre iki gruba ayrılabiliyor.
Araştırmanın baş yazarı, Batı Avustralya Üniversitesi'nden biyolog Javier Montenegro, "Bu vatoz, bulunduğu bölgeye göre iki farklı şekle sahip; biri tepesinde belirgin bir çıkıntı olan, diğeri ise olmayan bir form," açıklamasında bulundu.
Bu deniz canlısının anatomisindeki farklılıklar, küresel dağılımını etkiliyor. Montenegro'ya göre, çıkıntılı form tüm okyanuslarda ve enlemlerde yaşarken, çıkıntısız olanlar ise sadece Arktik ve sub-Arktik bölgelerde belgelenmiş durumda.
Araştırmacılar, 120 yılı aşkın gözlemsel ve fotoğrafik kayıtları inceleyerek, B. brucei ellinorae türünün dağılımını haritalandırdı. Bu kayıtları genetik analizlerle birleştirerek bulgularını elde eden ekip, sonuçları 3 Temmuz'da Deep Sea Research dergisinin çevrimiçi sürümünde yayımladı.
Genetik veriler, Arktik ve sub-Arktik bölgelerdeki çıkıntılı ve çıkıntısız B. brucei ellinorae örneklerinin, Batı Atlantik'teki çıkıntılı örneklere genetik olarak neredeyse aynı olduğunu gösterdi. Bu durum, genetik benzerliklere rağmen, çıkıntısız vatozların soğuk sulardan ayrılamadığını düşündürüyor.
Peki, canlının şekli dağılımını nasıl belirliyor? Görünüşe göre Atlantik'e erişim, fiziksel bir engel değil, biyolojik bir etken veya yerel coğrafya tarafından belirlenen bir engel tarafından engelleniyor.
Montenegro, "Örnekler arasındaki güçlü genetik benzerliklere rağmen, 47 derece kuzey enleminin üstünde ve altında görülen şekil farklılıkları, Atlantik Okyanusu'nda bilinmeyen bir derin deniz biyo-coğrafi bariyerinin varlığına işaret ediyor," dedi.
Bu engel, Körfez Akıntısı'ndan kuzeye doğru uzanan sıcak bir okyanus akıntısı olan Kuzey Atlantik Akıntısı içinde yer alıyor. Ancak akıntının kendisinin çıkıntısız vatozlar için engel olup olmadığı belirsiz. Olası bir açıklama, Kuzey Atlantik Akıntısı'nın ötesinde, çıkıntısız vatozların kaçmaya hazırlıklı olmadığı yırtıcıların bulunması olabilir. Ancak çıkıntıya sahip olmanın neden avantajlı olduğu ise henüz anlaşılmış değil.
Montenegro'ya göre, bu engel, çıkıntısı olmayan örnekleri kuzeyde tutarken, çıkıntılı örneklerin daha güneye serbest geçişine izin verebilir.
Çalışmaya göre, Pasifik Okyanusu tarafındaki Arktik sularında çıkıntısız B. brucei ellinorae türlerini tutmak için böyle bir engele gerek yok, çünkü Bering Boğazı zaten çoğu derin deniz canlısının güneye hareketini engelliyor. Boğazın sadece 50 metre derinliğinde olması, B. brucei ellinorae gibi derin deniz vatozlarının geçişini imkansız kılıyor.
Kuzey Atlantik Akıntısı ile ilişkili potansiyel bir okyanus engelinin keşfi, bilim insanlarının evrimsel ilişkileri ve dağılım desenlerini daha iyi anlamalarına yardımcı olabileceği için önem taşıyor. Montenegro, "Tek bir genetik soy hattı içinde belirgin şekillere sahip iki örneğin bulunması, jelatinli deniz hayvanlarının biyolojik çeşitliliği üzerine daha fazla çalışma yapma ihtiyacını vurguluyor," dedi.
