Gökbilimciler, 10 milyar yıl öncesine ait dev bir radyo sinyalini incelerken, uzak bir gökada kümesinin etrafında 'mini-hale' adı verilen enerjik parçacıklardan oluşan bir bulut keşfetti. Beklenmedik bu bulgu, erken evrene dair anlayışımızı derinleştirebilir.
Keşfedilen bu mini-hale, şimdiye kadar tespit edilen en uzak olanı. Bir önceki en uzak mini-haleye göre Dünya'dan iki kat daha ötede bulunuyor. Aynı zamanda oldukça büyük; Samanyolu gökadasının genişliğinin 15 katından daha fazla bir alana yayılıyor ve güçlü manyetik alanlar içeriyor. Araştırmanın detayları bilimsel platformlarda kabul edildi ve paylaşılmaya başlandı.
Araştırmacılar, "Böylesine uzak bir mesafede bu kadar güçlü bir radyo sinyali bulmak şaşırtıcı." yorumunu yaptı.
Mini-Hale Nasıl Oluşmuş Olabilir?
Mini-haleler, gökadalar arasındaki boşlukta radyo ve X-ışını yayan zayıf yüklü parçacık gruplarıdır. Yerel evrendeki gökada kümeleri etrafında daha önce de tespit edilmişlerdi, ancak yeni çalışmada bildirilen kadar uzakta, yani evrenin bu kadar erken bir döneminde hiç görülmemişti.
Araştırmacılara göre, bu parçacık topluluğunu açıklayabilecek iki ana teori bulunuyor.
Olası nedenlerden biri, uzak küme içindeki büyük gökadaların merkezlerindeki süper kütleli kara delikler olabilir. Bu kara delikler uzaya yüksek enerjili parçacıklar fırlatabilir. Ancak, bu parçacıkların güçlü bir kara delikten uzaklaşıp önemli bir enerji kaybetmeden bir mini-haleye nasıl ulaşabildiği tam olarak açık değil.
Diğer bir olası oluşum şekli ise, bir gökada kümesi içindeki plazmada bulunan yüklü parçacıkların çarpışmasıdır. Bu yüksek enerjili parçacıklar birbirleriyle, genellikle ışık hızına yakın hızlarda çarpıştığında, Dünya'dan görülebilecek türden parçacıklara ayrılabilirler.
Gökbilim Açısından Önemi
Mini-halenin gözlemi, o kadar eski bir ışıktan geliyor ki, gökada oluşumuyla ilgili mevcut resmimizi değiştiriyor. Bu, bu yüklü parçacıkların gökadaları, daha önce bilindiğinden milyarlarca yıl daha uzun süredir çevrelediğini kanıtlıyor.
Araştırmayı yürüten ekip, "Keşfimiz, gökada kümelerinin oluşumlarından beri bu tür parçacıklarla çevrili olduğunu ima ediyor. Başlangıçta beklemediğimiz bir şeydi." şeklinde konuştu.
Bilim insanları artık bu mini-halelerin kökenini inceleyerek, oluşumlarından kara deliklerin mi yoksa parçacık çarpışmalarının mı sorumlu olduğunu belirleyebilirler.
Bu parçacıklar aynı zamanda yıldız oluşumu gibi diğer astrofiziksel süreçlerde de rol oynar. Bir gökada içindeki gazın enerjisini ve basıncını etkileyebilir veya manyetik alanlarla benzersiz şekillerde eşleşebilirler. Bu süreçler, gaz bulutlarının çökmesini engelleyerek, gaz içinde yıldızların nasıl oluştuğunu değiştirebilir.
Bilim insanları, "Bu yapılar hakkında hala çok şey öğreniyoruz, bu yüzden ne yazık ki daha nicel resim hala büyük ölçüde gelişim aşamasında." diyor.
Yeni nesil radyo teleskopları gibi araçlar, gökbilimcilerin daha sönük sinyalleri tespit etmelerine ve mini-haleler hakkında bilgi edinmelerine yardımcı olmak için geliştiriliyor.
Araştırmacılar, "Erken Evren'in ne kadar enerjik olduğuna dair henüz sadece yüzeyini kazıyoruz." diyerek heyecanlarını dile getiriyor.
