Tarihin en ünlü fotoğraflarından birine ilham veren Ay krateri, artık Güneş Sistemi'mizde uzaylı yaşam arayışına önemli bir katkıda bulunuyor.
Ay'ın uzak yüzeyinde yaklaşık 40 kilometre genişliğe yayılan ve eskiden 'Pasteur T' olarak bilinen bu Ay krateri, muhtemelen tarihte en çok görüntülenen kraterdir. Sayısız insan, 24 Aralık 1968'de Apollo 8 görevi sırasında Amerikalı astronot William Anders tarafından çekilen ikonik "Dünyaya Doğuş" (Earthrise) fotoğrafında bu krateri ön planda görmüştür. Yarım aydınlık Dünya'nın Ay ufkunda görkemli bir şekilde yükselişini gösteren bu muhteşem fotoğraf öylesine ünlendi ki, krater 2018 yılında "Anders'ın Dünyaya Doğuşu" olarak yeniden adlandırıldı.
Anders'ın krateri tarihe geçirmesinden yaklaşık 60 yıl sonra, başka bir uzay aracı bu krateri yörüngeden görüntüledi. Bu kez amaç, dünya dışı yaşam olasılığını araştırmaktı.
Nisan 2023'te Dünya'dan fırlatılan ve 2031'de Jüpiter yörüngesine ulaşması beklenen Jüpiter Buzlu Uydular Kaşifi (JUICE) uzay aracı, yaklaşık bir yıl önce Ay'ın yakınından geçti. Görev bilim insanları, bu karşılaşmayı Jüpiter'in birçok uydusunda yaşanabilirliğin izlerini sürmek için kullanılacak olan 10 bilimsel aracı test etmek amacıyla kullandı.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA) temsilcileri tarafından yapılan bir açıklamada, bu Ay geçişinin, Buzlu Uydular İçin Radar (RIME) aracının performansını uzayda katı bir yüzeyde test etmek için ilk fırsatı sunduğu belirtildi. Özellikle RIME cihazı, kayalık cisimlerde yüksekliği ölçmek için radyo dalgalarının yankısını kullanıyor.
ESA temsilcileri, "RIME'ın Jüpiter'deki görevi, Europa, Ganymede ve Callisto gibi buzlu uyduların yüzeylerinin altına nüfuz ederek altlarındaki görünmez kayalık katmanları haritalamaktır" diye yazdı.
RIME'ın radyo dalgalarındaki hassas değişiklikleri "dinlemesi" gerektiği için, aracın en iyi okumaları elde edebilmesi için mümkün olduğunca sessizliğe ihtiyacı var. İşte tam burada Anders'ın Dünyaya Doğuşu krateri devreye giriyor. JUICE, ünlü krateri geçerken, ESA bilim insanları RIME'ın krateri sekiz dakika boyunca kesintisiz bir şekilde gözlemlemesine izin vermek için aracın diğer tüm cihazlarını sessize aldı.
RIME, kraterin içindeki ve çevresindeki Ay'ın yüksekliğini haritaladı ve araştırmacılar bu verileri NASA'nın Ay Yörünge Lazer Altimetresi (LOLA) gibi diğer uzay araçları tarafından alınan önceki ölçümlerle karşılaştırdı. Ekip, JUICE içindeki elektronik gürültünün RIME'ın ölçümlerini etkilediğini tespit etti ve bu sorunu gidermek için yeni bir algoritma üzerinde aylarca süren bir projeye başladı.
ESA, bu projenin başarıyla sonuçlandığını bildirdi. Anders'ın Dünyaya Doğuşu kraterinin yeni yükseklik haritası, önceki Ay geçişleri sırasında LOLA tarafından yakalanan yüksekliklerle mükemmel bir şekilde eşleşen zirveler ve vadiler gösteriyor. Elde edilen veriler, RIME'ın büyük görevine hazır olduğunu kanıtlıyor: Güneş Sistemi'nin en büyük uydularının yüzey altı derinliklerini haritalamak ve umarız ki dünya dışı yaşam arayışına yardımcı olmak.
Uzun bir yolculuğu devam eden JUICE, şu anda Venüs'e doğru ilerliyor. Komşu gezegenimizin yerçekimi, uzay aracına Jüpiter'e giden yolda bir itme gücü sağlayacak. Sonunda JUICE, Jüpiter'in en büyük uydularının 35 geçişini tamamlayacak ve Aralık 2034'ten Eylül 2035'e kadar Ganymede yörüngesinde kalacak. Jüpiter ve uydularını incelemek, gaz devlerinin ve genel olarak gezegen sistemlerinin oluşumu hakkında yeni bilgiler sağlamanın yanı sıra, bu devasa buzlu uyduların kabuklarının altındaki yaşam ve yaşanabilirlik belirtilerini ortaya çıkarmaya da yardımcı olacaktır.
