NASA'nın unutulmaz Apollo 13 Ay görevinin komutanı ve astronot Jim Lovell, 97 yaşında hayata gözlerini yumdu. Lovell, neredeyse felaketle sonuçlanacak bu görevi, insanlığın zekası ve hayatta kalma mücadelesinin ilham verici bir hikayesine dönüştürmesiyle hafızalara kazınmıştı.
NASA yetkililerinden alınan bilgilere göre Lovell, Illinois'deki Lake Forest'ta Perşembe günü (7 Ağustos) vefat etti. Dört uzay uçuşuyla uzay keşiflerinde önemli bir yere sahip olan Lovell, NASA ve Amerika Birleşik Devletleri üzerinde kalıcı bir miras bıraktı.
Mevcut NASA İdaresi Sean Duffy, Cuma günü (8 Ağustos) yaptığı açıklamada, "Jim'in karakteri ve sarsılmaz cesareti, milletimizin Ay'a ulaşmasına yardımcı oldu ve potansiyel bir trajediyi büyük dersler çıkardığımız bir başarıya dönüştürdü. Mirasını kutlarken, vefatından dolayı büyük üzüntü duyuyoruz." ifadelerini kullandı.
Jim Lovell, Eylül 1962'de NASA'nın ikinci astronot grubuyla göreve başladı. Bu grupta, Apollo 11 Ay yürüyüşçüsü Neil Armstrong ve uzayda ilk yürüyen Amerikalı Ed White gibi isimler de bulunuyordu.
Lovell ilk uzay uçuşunu Aralık 1965'te, Dünya yörüngesinde iki manevra kabiliyetli mürettebatlı uzay aracının ilk kez buluştuğu iki kişilik, iki haftalık Gemini 7 göreviyle gerçekleştirdi. Bu görevde, Lovell ve Frank Borman'ın bulunduğu Gemini 7 kapsülü, o yıl 15 Aralık'ta Dünya üzerinde yaklaşık yarım metre mesafeden Gemini 6A kapsülüyle buluştu.
11 Kasım 1966'da ise Lovell ve Buzz Aldrin, dört gün boyunca Dünya yörüngesinde kalan Gemini programının son görevi olan Gemini 12 ile uzaya fırlatıldı. Gemini programı, öncelikli olarak Ay'a yönelik Apollo projeleri için zemin hazırlamayı amaçlıyordu.
Lovell'ın üçüncü uzay uçuşu, Dünya yörüngesinin ötesine geçen ilk mürettebatlı görev olan Apollo 8'di. Aralık 1968'deki altı günlük görevde komuta modülü pilotu ve navigatoru olarak görev yapan Lovell, mürettebat arkadaşları Borman ve William Anders ile birlikte Ay yörüngesine başarıyla gidip döndü. Anders, o yıl Noel arifesinde dünyayı değiştiren ünlü "Dünyadan Yükseliş" (Earthrise) fotoğrafını çekmişti.
Ardından Nisan 1970'te Apollo 13 görevi geldi. Bu görevle Lovell, dördüncü kez uzaya giden ilk insan unvanını kazandı. Görevin Ay modülü pilotu Fred Haise ve komuta modülü pilotu Jack Swigert ile birlikte görevin komutanıydı.
Lovell ve Haise, Ay'a ayak basacak beşinci ve altıncı insanlar olacaktı, ancak planlar yolunda gitmedi. Görevin komuta ve servis modülündeki bir oksijen tankının patlaması, uzay aracına hasar vererek üç astronotu hayatta kalma mücadelesi vermek zorunda bıraktı.
Ay iniş planlarından vazgeçmek zorunda kalan astronotlar, Houston'daki Görev Kontrol Merkezi ile işbirliği yaparak "Ay modülleri 'Aquarius'u etkili bir kurtarma botuna dönüştürdüler." Lovell'ın resmi biyografisinde yer alan bilgilere göre, "Ay modülü sistemlerinin acil durum aktivasyonu ve işletilmesi, hem elektrik gücünü hem de uzaydayken ve Dünya'ya dönüşleri için yeterli su tedarikini sağladı."
Lovell, bu deneyimini "Kaybolan Ay: Apollo 13'ün Tehlikeli Yolculuğu" adlı kitabında (Houghton Mifflin, 1994) anlattı. Bilim gazetecisi Jeffrey Kluger ile birlikte yazdığı bu kitap, Tom Hanks'in Lovell'ı canlandırdığı 1995 yapımı "Apollo 13" filminin temelini oluşturdu.
Film, "Houston, bir sorunumuz var" (Houston, we have a problem) repliğini popülerleştirdi. Ancak gerçek alıntı, hem Lovell hem de Swigert tarafından söylenen "Houston, bir sorunumuz oldu." şeklindeydi.
James A. Lovell, 25 Mart 1928'de Cleveland, Ohio'da doğdu. 1952'de ABD Deniz Akademisi'nden mezun oldu ve aynı yıl Marilyn Gerlach ile evlendi; bu evlilikten dört çocukları oldu. (Marilyn, Eylül 2023'te vefat etti.)
Lovell, 1958-1962 yılları arasında Maryland'deki Naval Air Test Center'da test pilotu olarak görev yaptı. Bu sürenin bir bölümünde, McDonnell Douglas tarafından üretilen süpersonik jetlerin hizmete girmesini sağlayan F4H "Phantom" Fighter programının yöneticisiydi.
NASA biyografisine göre Lovell, toplamda 7.000 saatin üzerinde uçuş süresine sahip olup, bunun yarısından fazlası jet uçaklarıyla gerçekleştirilmiştir.
Lovell, Harvard Business School'daki İleri Yönetim Programı'nı tamamladıktan iki yıl sonra, Mart 1973'te Donanma ve NASA'dan emekli oldu. Ardından, Chicago merkezli telekom şirketi Centel Corp.'un başkan yardımcılığı gibi çeşitli üst düzey görevlerde bulundu ve 1 Ocak 1991'de bu görevinden emekli oldu.
Lovell, en yaşlı hayattaki Apollo astronotuydu. Bu unvan artık 95 yaşındaki Buzz Aldrin'e geçti. Apollo döneminde Ay'a uçan 24 astronottan sadece beşi hayatta: Aldrin, Charles Duke, Harrison Schmitt, David Scott ve Lovell'ın Apollo 13 mürettebat arkadaşı Fred Haise.
