Bilim insanları, Antarktika buz tabakasının altında daha önce bilinmeyen 85 adet 'aktif' göl keşfetti. Yaklaşık on yıllık uydu verilerinin analiz edilmesiyle ortaya çıkarılan bu göllerin periyodik olarak boşalıp tekrar dolduğu, yani boyut ve şekillerinin zaman içinde değiştiği belirtiliyor. Bu yer altı aktivitesinin, buzulların stabilitesini ve kayganlaşmasını etkileyerek küresel deniz seviyeleri üzerinde önemli bir rol oynayabileceği düşünülüyor.
Araştırmacılar, bu yer altı göllerinin aktif olması ve zamanla değişen dolum/boşalım döngülerinin dikkat çekici olduğunu ifade ediyor. Bu durum, Antarktika'daki yer altı su sistemlerinin daha önce düşünülenden çok daha dinamik olduğunu gösteriyor. Bu nedenle, bu göllerin gelecekteki değişimlerinin yakından takip edilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Bu yeni keşiften önce Antarktika'da 146 aktif yer altı gölü biliniyordu. Yapılan son çalışma ile bu sayı 231'e yükselerek, yer altı göllerinin ne zaman ve nasıl boşalıp dolduğuna dair bilimsel anlayışı genişletiyor. Daha önceki çalışmalarda yalnızca 36 adet tam dolu-boşalım döngüsü gözlemlenmişken, bu çalışma ile 12 yeni döngü daha tespit edilmiş ve toplam sayı 48'e ulaşmıştır.
Yer altı gölleri, Dünya'nın iç ısısının buz tabakasının tabanına ulaşması veya buzun zemine sürtünmesiyle oluşan sürtünme ısısı nedeniyle eriyen su birikintileridir. Bu göllerin periyodik olarak boşalması, buz tabakasının altını kayganlaştırarak buzun zeminde daha hızlı kaymasına ve okyanusa doğru ilerlemesinin hızlanmasına neden olabilir.
Araştırmacılar, çalışmaları kapsamında Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Cryosat-2 uydusundan elde edilen 2010-2020 yılları arasındaki verileri inceledi. Bu uydu, küresel deniz buzulları, buzullar ve buz tabakalarındaki kalınlık değişimlerini ölçüyor. Uydu üzerindeki radar altimetre cihazı, buz özelliklerindeki küçük yükseklik değişimlerini, özellikle yer altı göllerinin boşalması ve dolması sonucu oluşan değişimleri tespit edebiliyor.
Analiz edilen veriler, Antarktika buz tabakasının altında yer alan eriyen suların gölleri boşaltması ve tekrar doldurması sonucu buz tabakasının hafifçe çöktüğü ve yükseldiği birçok bölgeyi ortaya çıkardı. Elde edilen gözlemler ayrıca, 25 göl kümesi ve birbirine bağlı boşalım-doldurma döngülerine sahip beş yeni yer altı gölü ağının keşfedildiğini gösteriyor. Bu bulgular, bilimsel bir dergide yayımlandı.
Bu sonuçlar, buz tabakası dinamikleri ve bunların küresel deniz seviyeleri üzerindeki etkileri konusundaki bilimsel anlayışı geliştirmesi açısından büyük önem taşıyor. Mevcut iklim ve Dünya modellerinin, yer altı su sistemlerini içermediği, bu yeni verilerin ise Antarktika altındaki su akışını yönlendiren süreçlerin anlaşılmasına katkı sağlayacağı belirtiliyor.
Antarktika'daki bazı yer altı gölleri stabil olup boşalma ve dolma eğiliminde değildir. Örneğin, Doğu Antarktika Buz Tabakası'nın altında bulunan ve Grand Canyon'u doldurmaya yetecek kadar su barındıran bir gölün, eğer boşalmaya başlaması durumunda tüm buz tabakasını etkileyebileceği ve küresel deniz seviyelerinin yükselmesine neden olabileceği ifade ediliyor.
Antarktika Buz Tabakası'nı etkileyen karmaşık süreçler ve buz tabakasının altındaki eriyen su akışı hakkında ne kadar çok bilgi edinilirse, gelecekteki deniz seviyesi yükselişinin boyutlarının o kadar doğru tahmin edilebileceği vurgulanıyor.
