Geçtiğimiz Anneler Günü'nde yaşanan güçlü jeomanyetik fırtınanın Dünya atmosferi üzerindeki etkilerine dair yeni bulgular ortaya çıktı. Bir güneş fırtınası sonrası meydana gelen bu olay, özellikle atmosferin üst katmanlarındaki iyonosferin E katmanı adı verilen bölgesindeki aktiviteyi mercek altına aldı.
Yaklaşık 90 ila 120 kilometre yükseklikte bulunan E katmanının, daha önceki güneş fırtınalarından pek etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak bilim insanları, Anneler Günü'ndeki kadar güçlü bir jeomanyetik fırtınanın bu katman üzerinde bir etkisi olup olmadığını merak etti. Elde edilen sonuçlar oldukça ilgi çekici.
Araştırmacılar, fırtına sırasında E katmanında belirgin bir artış gözlemledi. İyonlaşma yoğunluğunun yüksek olduğu ince katmanlar, yani 'sporadik E katmanları' veya kısaca 'sporadik Es' olarak adlandırılan yapılar aniden iyonosferde ortaya çıktı.
Bu fenomeni incelemek için uydu verileri ve yer tabanlı radar sistemleri kullanıldı. Fırtına sırası ve sonrasında toplanan devasa veri, sporadik E katmanlarının küresel dağılımını haritalamak için kritik öneme sahipti. Araştırmacılar, sporadik Es'in güneş fırtınasının ana aşamasından sonra, iyileşme aşamasında oluştuğunu tespit etti.
İlk olarak yüksek enlemlerde, kutuplara yakın bölgelerde görülen bu yapılar zamanla ekvatora doğru yayıldı. Bu yayılma özelliği, sporadik E katmanlarının büyük olasılıkla E bölgesindeki 'türbülanslı nötr rüzgarlar' tarafından oluşturulduğunu düşündürüyor.
Bilim insanları bu fenomeni anlamayı çok önemsiyor, çünkü sporadik E katmanları, navigasyon gibi alanlarda önemli kullanımları olan HF (yüksek frekans) ve VHF (çok yüksek frekans) radyo iletişim bantlarını bozabiliyor. Jeomanyetik fırtınalar sırasındaki E katmanı aktivitesi hakkında daha fazla bilgi edinerek, araştırmacılar bu tür kesintileri önlemenin veya azaltmanın yollarını bulmayı umuyor.
Bu yeni bulgular, bilimsel bir dergide yayınlanan bir makalede detaylandırıldı.
