Alzheimer hastalığına karşı mücadelede bilim insanları, bu duruma tedavi olabilecek mevcut ilaçları inceliyor. Yapılan bir araştırmada, şu anda kanser tedavisinde kullanılan iki ilaç, Alzheimer hastalığına karşı umut vadeden adaylar olarak belirlendi. ABD'de onaylı olmaları, Alzheimer için klinik denemelere daha erken başlanabileceği anlamına geliyor.
Bu ilaçlardan biri, genellikle meme kanseri tedavisinde kullanılan letrozol; diğeri ise kolon ve akciğer kanseri tedavisinde kullanılan irinotekan.
ABD'li araştırmacılardan oluşan bir ekip, Alzheimer hastalığının beyindeki gen ifadesini nasıl değiştirdiğini inceleyerek işe başladı. Daha sonra, bu gen ifadesi değişikliklerini tersine çeviren ilaçları bulmak için bir veri tabanını taradılar. Bu ilaçları kanser tedavisi kapsamında kullanan hastalara ait kayıtlarla da çapraz referanslama yaparak, bu kişilerin Alzheimer geliştirme riskinin azaldığı görüldü.
Araştırmacılardan biri, "Alzheimer hastalığı, beyinde karmaşık değişikliklere neden oluyor, bu da onu incelemeyi ve tedavi etmeyi zorlaştırıyor. Ancak hesaplamalı araçlarımız, karmaşıklıkla doğrudan mücadele etme olasılığını açtı," şeklinde açıklama yaptı.
En uygun adaylar olarak belirlenen letrozol ve irinotekan, Alzheimer modeli farelerde test edildi. İki ilaç birlikte kullanıldığında, hastalığın neden olduğu bazı beyin değişikliklerini tersine çevirdiği gözlemlendi. Alzheimer hastalarında beyinde biriken tau proteininin zararlı kümeleri önemli ölçüde azaldı ve fareler, Alzheimer hastalığında sıklıkla bozulan öğrenme ve hafıza görevlerinde iyileşme gösterdi.
Araştırmacılar, iki ilacı birleştirerek hastalığın etkilediği farklı beyin hücresi tiplerini hedefleyebildiler. Letrozolün nöronlarda, irinotekanın ise glial hücrelerde etkili olduğu görüldü.
Bir diğer araştırmacı, "Alzheimer hastalığı muhtemelen birçok gen ve proteindeki çok sayıda değişikliğin birleşimi sonucunda beyin sağlığını bozar. Bu durum, geleneksel olarak hastalığa neden olan tek bir gen veya protein için tek bir ilaç üreten ilaç geliştirmeyi çok zorlaştırıyor," dedi.
Bu umut verici başlangıcın ardından daha fazla çalışma yapılması gerekiyor. İlaçlar şu anda yalnızca farelerde test edildi ve yan etkileri de bulunuyor. Bu ilaçların orijinal onaylandıkları hastalıklardan farklı bir hastalık için yeniden kullanılması durumunda, bu yan etkiler faydalarıyla birlikte değerlendirilmelidir.
Sonraki adımlardan biri, Alzheimer hastaları için klinik denemeler olmalıdır. Araştırmacılara göre bu yaklaşım, her vakadaki gen ifadesindeki değişikliklere dayalı olarak daha kişiselleştirilmiş ve etkili tedavilere yol açabilir.
Dünya genelinde 55 milyondan fazla insanın Alzheimer hastası olduğu tahmin ediliyor ve dünya nüfusu yaşlandıkça bu sayının önümüzdeki 25 yılda iki katından fazla artması bekleniyor. Hastalığı önlemenin ve hatta semptomları tersine çevirmenin yollarını bulmak, küresel sağlık üzerinde büyük bir etki yaratacaktır.
Araştırmacılar, "Tamamen bağımsız veri kaynakları, tek hücre ifadesi verileri ve klinik kayıtlar gibi, aynı yollara ve aynı ilaçlara yönlendirirse ve ardından genetik bir modelde Alzheimer'ı çözerse, belki de bir şeyler başarmışızdır," diyerek umutlu olduklarını belirttiler. Bu durumun milyonlarca Alzheimer hastası için gerçek bir çözüme hızla dönüşebileceği düşünülüyor.
Bu araştırma Cell dergisinde yayınlandı.
