Yapılan son bilimsel araştırmalar, beyindeki yaşlanan hücreleri yeniden canlandırmanın, Alzheimer hastalığına karşı yeni tedavi yöntemlerinin kapısını aralayabileceğini gösteriyor. ABD'deki araştırmacılar, fareler üzerinde yaptıkları deneylerde, belirli bir protein seviyesinin yükseltilmesinin, beyin hücrelerini temizlik moduna sokarak, hastalıkla ilişkilendirilen zararlı protein plaklarını daha verimli bir şekilde temizlediğini keşfetti.
Araştırmada, nörodejeneratif hastalıklarla benzer özellikler gösteren fareler kullanıldı. Bu farelerde, Sox9 adı verilen bir proteinin seviyesi artırıldığında, beyindeki özel temizlik hücreleri olan astrositlerin, plakları adeta bir elektrik süpürgesi gibi topladığı gözlemlendi. Bu müdahale sonrasında yapılan davranışsal ve hafıza testlerinde, tedavi edilen farelerin performansının arttığı, bu durumun beyni koruyabileceği ve bilişsel gerilemeyi tersine çevirebileceği anlamına geliyor.
Bilim insanları, Sox9 proteininin bu faydalarının, beyin bakım hücreleri olan astrositlerin zarlarında bulunan ve MEGF10 adı verilen bir reseptörün artan ifadesinden kaynaklandığını belirledi. Astrositler, normal beyin fonksiyonları için hayati önem taşıyan, beyin iletişimi ve hafıza depolama gibi çeşitli görevleri yerine getiriyor. Ancak beyin yaşlandıkça astrositlerde fonksiyonel değişiklikler meydana geliyor ve bu değişikliklerin yaşlanma ve nörodejenerasyondaki rolü tam olarak anlaşılabilmiş değil.
Ek Sox9'un, yaşlanan astrositlere adeta yeni bir yaşam enerjisi verdiği görülüyor. Daha önceki çalışmalar, Sox9 proteininin Alzheimer hastası beyinlerinde yüksek seviyelerde bulunduğunu göstermişti, bu da beynin atık temizleme mekanizmasını artırma çabası olarak yorumlanabilir.
Araştırmacılar, tam tersi bir deneme yaparak Sox9'u genetik olarak azaltılmış farelerde ise astrositlerin sağlıklarında düşüş, hafıza gerilemesi ve daha fazla amiloid-beta birikimi gözlemlediler. Bu bulgular, Sox9'un beyin sağlığındaki kritik rolünü bir kez daha ortaya koydu.
Alzheimer hastalığı ile mücadelede bilim insanları birçok farklı yöntem üzerinde çalışıyor. Amiloid-beta plaklarını hedef alan tedaviler önemli bir yer tutuyor, ancak hastalığın karmaşıklığı nedeniyle her tedavi yöntemi istenen sonucu vermeyebiliyor. Her yeni çalışma, hastalığın ilerleyişini anlama ve nihayetinde onu durdurma yolunda önemli adımlar atılmasını sağlıyor.
Mevcut tedaviler genellikle nöronlara odaklanırken veya amiloid plaklarının oluşumunu engellemeye çalışırken, bu son araştırma, astrositlerin doğal temizleme yeteneğini güçlendirmenin de en az o kadar önemli olabileceğini düşündürüyor.
