Yıllardır bilim insanları, Alzheimer hastalarının beyinlerinde biriken yapışkan protein kümelerini hastalığın tedavisinde bir hedef olarak belirledi. Ancak yeni bir çalışma, bu proteinlerin temizlenmesinin önemli beyin fonksiyonlarını onarmadığını gösteriyor.
Özellikle, beyin atıklarını temizleme mekanizması olan ve 'glimfatik sistem' olarak bilinen yapının iyileşmediği ortaya çıktı. Glimfatik sistemin Alzheimer hastalarında bozulduğu ve genellikle beyindeki fazla amiloid-beta plaklarını temizlemeye yardımcı olduğu biliniyor.
Osaka Metropolitan Üniversitesi'nden araştırmacıların gerçekleştirdiği bu yeni çalışma, Alzheimer tedavisinde kullanılan lecanemab adlı ilacın 13 hasta üzerinde test edilmesini içeriyor. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taramalarıyla beyindeki etkileri incelendi.
Osaka Metropolitan Üniversitesi'nden tıp araştırmacısı Tatsushi Oura, "Lecanemab ile amiloid-beta azalsa bile, glimfatik sistemdeki bozulmanın kısa vadede iyileşmeyebileceği" açıklamasını yaptı.
Çalışma, Alzheimer hastalığının karmaşık doğasını bir kez daha gözler önüne seriyor. Hastalığın tam olarak nasıl başladığı net olmasa da, çeşitli tetikleyicilerin rol oynadığı düşünülüyor. Amiloid-beta ve tau proteinlerinin birikimi hastalığın belirgin işaretleri olsa da, bu proteinlerin hastalığa neden olup olmadığı, yoksa hastalığın bir sonucu mu olduğu hala araştırılıyor.
Bu çalışmada lecanemab, beyindeki amiloid-beta seviyelerini düşürmede etkili olsa da, glimfatik sistem fonksiyon ölçümleri üç ay sonra iyileşme göstermedi. Başka bir deyişle, ilaç beyindeki hasarı tersine çeviriyor gibi görünmüyor, en azından beynin atık geri dönüşüm sistemi açısından.
Araştırmacılar yayınladıkları makalede, "Hastalığı modifiye eden tedaviler plak yükünü azaltabilir ve bilişsel kötüleşmeyi yavaşlatabilir ancak kaybolan fonksiyonları restore etmez. Bunun nedeni, nöronal hasar ve temizleme sistemi eksikliklerinin zaten yerleşmiş olmasıdır" ifadelerini kullandılar.
Bu çalışma, Alzheimer hastalığının nasıl ele alınabileceğine dair giderek karmaşıklaşan tabloya yeni bir boyut katıyor. Plakların temizlenmesinin Alzheimer tedavisinde belirgin bir iyileşme sağlamadığını gösteren ilk çalışma olmasa da, bazı araştırmacılar plakların hastalığın bir sonucu olabileceğinden şüpheleniyor, nedeninden çok.
Geçmiş denemeler, lecanemab'ın Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatmada etkili olduğunu göstermişti. Ancak ilaç, erken evrede uygulandığında en iyi sonucu veriyor. Bu nedenle araştırmacılar, bunama belirtilerini mümkün olduğunca erken tespit etmeye odaklanıyor.
Bu kısa çalışma, az sayıda hasta üzerinde gerçekleştirildi. Bu nedenle araştırmacılar, lecanemab'ın Alzheimer üzerindeki etkilerini farklı evrelerde veya daha uzun süre uygulandığında nasıl etkilediğini görmek için çalışma parametrelerini genişletmek istiyor.
Oura, gelecekte yaş, hastalığın evresi ve beyaz madde lezyonlarının derecesi gibi faktörleri incelemek istediklerini belirterek, "Bu, tedaviye en iyi şekilde nasıl yaklaşılacağını anlamamıza yardımcı olacaktır" dedi.
Araştırma, Journal of Magnetic Resonance Imaging'de yayınlandı.
