Kıyıya vuran yunusların kaybolmalarının nedenlerinden biri Alzheimer hastalığına benzer beyin hasarları olabilir mi? Bu olasılık, 2010-2019 yılları arasında Florida'daki Indian River Lagoon'da karaya vuran 20 şişe burunlu yunus üzerinde yapılan yeni bir çalışmada incelendi.
Araştırmacılar, yunuslarda görülen nörodejeneratif belirtileri, küresel ısınmanın etkisiyle daha sık ve yaygın hale gelen sıcak sulardaki toksik alg ve bakteri patlamalarına bağladı.
Kıyıya vuran yunusların beyinlerinin analizi, insanlarda Alzheimer ile ilişkilendirilen gen ifadesi değişikliklerini ve bu hastalığa özgü protein birikimleri gibi hasarları ortaya koydu.
Özellikle alg patlaması yaşanan dönemlerde karaya vuran yunusların beyinlerinde, alg patlaması olmayan dönemlerde karaya vuran yunuslara göre 2.900 kat daha yoğun düzeyde 2,4-diaminobütirik asit (2,4-DAB) adlı nörotoksin tespit edildi. Bu durum, siyanobakteri (mavi-yeşil alg) içeren patlamaların zararlı etkilerini gösteriyor ve yunusların yön bulma yeteneklerini ve hafızalarını kaybetmelerine yol açarak karaya vurmalarını açıklayabilir.
Yunuslar, deniz ortamlarındaki toksik maruziyetler için önemli birer çevresel gösterge olarak kabul ediliyor. Bu nedenle, siyanobakteri patlamalarının insan sağlığı üzerindeki potansiyel etkileri de endişe verici. Bilim dünyası, yunuslarda görülen yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan ve Alzheimer'a benzeyen beyin sorunlarının, zararlı alg patlamalarıyla hızlanıp kötüleşebileceği ihtimalini değerlendiriyor.
Araştırmacılar, Alzheimer benzeri nöropatolojik değişiklikler ile alg toksinlerinin doğal birikiminin yunus beyinlerinde birlikte görülmesinin, bu iki olayın beyin üzerindeki etkisini incelemek için eşsiz bir fırsat sunduğunu belirtiyor. Bu risklerin sadece yunuslarla sınırlı olmadığı, alg patlamalarının diğer deniz canlılarını da olumsuz etkilediği ve besin zinciri yoluyla insanlara ulaşabileceği vurgulanıyor.
Daha önceki çalışmalar, alg patlamalarını hafıza kaybına yol açabilen toksinlerle ilişkilendirmişti. Bu kimyasalların yeterli miktarda gıdamıza karışması ciddi bir sorun olabilir. Bu çalışma doğrudan insanları kapsamamasa da, beyindeki Alzheimer benzeri temel değişimlerin aynı olduğu kaydedildi. Henüz doğrudan bir bağ kurulmasa da, elde edilen bulgular daha fazla araştırmayı hak ediyor.
Aynı araştırmacıların daha önceki çalışmaları, siyanobakterilerin ürettiği nörotoksinlerin çevrede kalıcı olabileceğini ve besin zincirinde birikebileceğini göstermişti. Bu durum, bu toksinlere maruz kalmanın insanlarda demans dahil olmak üzere farklı nörodejeneratif hastalıklara yol açabileceği potansiyel bir yol olarak görülüyor.
Uzmanlar, Alzheimer hastalığına giden birçok yol olsa da, siyanobakteri maruziyetlerinin giderek artan bir risk faktörü olarak öne çıktığı görüşünde.
