Evrendeki olayların çoğu tam olarak anlaşılmış değil. Yıldız oluşumu da bunlardan biri. Yıldızlar, soğuk gaz ve toz bulutlarında meydana gelir. Bu bulutlar belirli bir kütleye ulaştığında, kendi yerçekimleri altında çöker ve yeni doğan bir yıldız, yani protostar ortaya çıkar.
Genç yıldızlar oluşurken çevrelerindeki maddeleri çeker ve etraflarında yığılma diski adı verilen gaz ve tozdan oluşan girdaplı bir disk geliştirir. Bu madde döner, bir araya gelir ve yavaş yavaş yıldıza düşerek büyümesini sağlar.
Eğer yığılma diski çok hızlı dönerse, madde yıldıza kolayca düşemez. Gök bilimciler, yeni doğan yıldızların, yıldızın büyümesine yardımcı olmak için protostellar jetler olarak bilinen enerjik jetler şeklinde yığılma diskinin bir kısmını uzaklaştırdığına inanıyor.
Ancak bu jetlerin doğrulanmasındaki temel zorluk, bu jetlerin yıldızın çok yakınından gelmesi, yani en güçlü teleskoplarla bile görülememesi veya görüntülenememesidir. Bu nedenle gök bilimciler, bu jetlerin nasıl fırlatıldığını veya nereden başladığını bilmiyorlar.
Araştırmacılar daha önce, protostellar sistemdeki manyetik alanın bu jetlerin fırlatılmasına yardımcı olabileceğini öne sürmüşlerdi. Yeni bir görüntü, bu konuya ilk kez ışık tuttu.
Bilimsel Reports dergisinde yayımlanan bir çalışmada, araştırmacılar Şili'deki Atacama Büyük Milimetre/altMilimetre Dizisi (ALMA) teleskobunu kullanarak, Perseus takımyıldızında 1.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan HH 211 adlı bir nesneyi inceledi. HH 211, yeni doğan yıldızların güçlü jetleri tarafından oluşturulan parlak bir bulutsu bölgesi olan bir Herbig-Haro nesnesidir. Bu protostellar sistem yalnızca 35.000 yaşında ve merkezdeki küçük protostar, Güneş'in kütlesinin yalnızca 0,06 katı kütleye sahip.
HH 211, zıt yönlerde çıkan iki enerjik iyonize madde demeti olan parlak bir çift kutuplu jet sergiliyor. Bu sistem, manyetik alanın tespit edildiği bilinen az sayıda örnektir ve manyetik alan güdümlü fırlatma modellerini incelemek için nadir bir fırsat sunmaktadır.
ALMA'nın bu sisteme ilişkin gözlemleri, jetin saniyede yaklaşık 107 kilometre hızla fırladığını, ancak ilginç bir şekilde, belirli bir açısal momentuma sahip olarak oldukça yavaş döndüğünü gösterdi. Bu, çift kutuplu jetin fazla dönme enerjisini uzaklaştırdığını düşündürmektedir. Açısal momentum ve enerji korunumu hesaba katılarak, araştırmacılar jetin yığılma diskinin en iç kenarından, yani yıldızdan yalnızca yaklaşık 3 milyon kilometre uzaklıktan kaynaklandığını hesapladılar.
Elde edilen sonuçlar, manyetik alanın gazı dışarı atmak için bir sapan gibi davranabileceğini açıklayan modellerden biriyle uyumlu.
Spectacular görüntüde, çift kutuplu jetin renkli görüntüsü, James Webb Uzay Teleskobu (JWST) tarafından yakın kızılötesi dalga boylarında yakalandı. Ancak JWST'nin görüş alanı, merkez bölgeyi çevreleyen kalın toz tarafından engelleniyor.
Bu gizli bölge, jetin köken aldığı yer olduğu için kritik öneme sahiptir. Yeni çalışma sayesinde, ALMA verileri altmilimetre dalga boylarında merkezdeki kritik ince kısmı ortaya çıkardı. Yeni yıldızların nasıl oluştuğuna dair eksiksiz bir resim oluşturmak için ALMA verileri JWST verileriyle birleştirildi. ALMA tarafından yakalanan yakınlaştırılmış gri tonlamalı görüntü, jetin yığılma diskinden fırlatıldığını net bir şekilde gösteriyor.
Bir protostellar jetin fırlatma konumu ilk kez bu şekilde yakalanmış oldu. Keşif ayrıca, bu jetlerin yığılma diskinden açısal momentumu uzaklaştırarak yeni doğan yıldızların büyümesinde kritik bir rol oynadığını ve maddenin yıldıza kolayca düşmesini sağladığını doğruluyor.
