Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanısı konulan bireylerin dürtüsellik ve dikkati sürdürmede zorlanma eğiliminde olduğu biliniyor. Bu durum, madde kullanımı, trafik kazaları, suça karışma ve hatta intihar girişimleri gibi ciddi sonuçlara yol açabiliyor.
Son zamanlarda British Medical Journal'da yayımlanan bir araştırma, metilfenidat gibi DEHB tedavisinde kullanılan ilaçların, yeni teşhis konulan hastalarda bu zararlı sonuçları önemli ölçüde azaltabildiğini gösterdi.
DEHB tanısının konulduğu ilk yıllar, tanı ile gelen doğrulama ve rahatlamanın yanı sıra, yeni edinilen nöroçeşitliliği yönetme çabasıyla zorlu bir süreç olabiliyor.
Dünya genelinde çocukların yaklaşık yüzde 5'i, yetişkinlerin ise yüzde 2.5'i DEHB'den etkileniyor. Beyinlerinin çalışma biçimi nedeniyle birçok kişi, özellikle odaklanma ve planlama gerektiren görevlerde güçlük yaşıyor. Bu durum en hafif haliyle günlük strese ve aksaklıklara neden olabiliyor.
Ancak bazen bu durum felakete davetiye çıkarabiliyor. Örneğin, DEHB'li yetişkinlerin trafik kazaları, motorlu araç yaralanmaları, trafik cezaları ve ani fren olayları yaşama riski daha yüksek. Yapılan çalışmalar, Ritalin gibi uyarıcı ilaçların bazı insanların yaşam sürelerini uzatabileceğini ortaya koyuyor. Bu uyarıcılar, beyindeki temel nörotransmitter miktarını artırarak dikkat, dürtü kontrolü ve karar verme yeteneklerini geliştiriyor.
Yeni araştırma, bu ilaçların DEHB'li bireylerin karşılaştığı en ciddi sonuçlarla mücadelede etkili olduğuna dair kanıtları güçlendiriyor.
İsveç'in Stockholm kentindeki Karolinska Enstitüsü'nden araştırmacılar, 2007 ile 2018 yılları arasında DEHB tanısı alan 6 ila 64 yaş arasındaki 148.581 hastanın verilerini kullanarak bu çalışmayı yürüttü. Tedaviye başlayan hastaların (yaklaşık yüzde 57'si) tanıdan sonraki üç ay içinde değerlendirilen ciddi sonuçlar karşısında risklerinde azalma gözlemlendi. Kullanılan ilacın yaklaşık yüzde 88'inde metilfenidat olduğu belirlendi.
İlaç tedavisi, ilk kez madde kullanımı riskini yüzde 15, tekrarlayan madde kullanımı riskini ise yüzde 25 oranında azalttı. İlk kez intihar davranışı yaşama riskini yüzde 17, sonraki intihar girişimlerini ise yüzde 15 oranında düşürdü. İlk kez suç işleme oranları yüzde 13, tekrarlayan suç oranları ise yüzde 25 azaldı. Ayrıca, ilaçların ilk kez trafik kazası yaşama riskini yüzde 12, tekrarlayan kazaları ise yüzde 16 oranında azalttığı tespit edildi.
Araştırmanın yazarlarından ve Southampton Üniversitesi'nde psikiyatrist olan Samuele Cortese, DEHB tedavi edilmediğinde risklerin ne olduğuna dair genellikle bilgi olmadığını belirtti. Cortese, "Artık bu ilaçların bu riskleri azaltabileceğine dair kanıtlarımız var" dedi.
Bu araştırma, British Medical Journal'da yayımlandı.
