Amerika Birleşik Devletleri'nde süregelen hükümet kapanması, en beklenmedik alanlardan birini, uzay çalışmalarını etkilemeye başladı. 38 gündür devam eden kapanma nedeniyle Federal Havacılık İdaresi (FAA), ticari roket fırlatmalarını hava trafiğinin yoğun olduğu saatlerde geçici olarak yasaklayan bir acil durum kararı aldı.
FAA ayrıca, cuma gününden itibaren ülke genelindeki 40 kritik havalimanında ticari uçuşların aşamalı olarak azaltılmasını da istedi. FAA yöneticisi tarafından yapılan açıklamada, bu kararın hava trafik kontrolörlerinin personel yetersizliği nedeniyle ortaya çıkan güvenlik risklerini ve gecikmeleri ele almayı amaçladığı belirtildi.
Hükümet, hava trafik kontrolörlerini 'hayati' personel olarak kabul ettiği için, Kongre federal bütçeyi onaylayıp Başkan tarafından imzalanana kadar bu personel maaşsız çalışmaya devam ediyor. Başlangıçta federal çalışanları en çok etkileyen kapanmanın etkileri, şimdi ekonominin daha geniş alanlarına yayılıyor.
Gökyüzünü Paylaşmak
Uzaya giden ve uzaydan dönen araçlar, hava trafik kontrolörleriyle yakın koordinasyon gerektirerek uçaklarla aynı gökyüzünü paylaşıyor. Roket fırlatmaları ve yörüngeden dönüşler için hava sahasının temizlenmesi gerekiyor. FAA'nın aldığı karar, ticari hava trafiği, roket fırlatmaları ve dönüşleri kısıtlayarak 'uçakların güvenliğini ve Ulusal Hava Sahası Sisteminin verimliliğini sağlamayı' hedefliyor.
Yayımlanan bir açıklamada, FAA, hava trafik kontrol sisteminin kapanma nedeniyle 'stres altında' olduğunu belirtti. Kurum, 'Devam eden gecikmeler ve öngörülemeyen personel eksiklikleri nedeniyle artan yorgunluk ve riskin, FAA'nın mevcut operasyon hacmini sürdürme kabiliyeti konusunda endişelere yol açtığını' vurguladı. Bu nedenle FAA, ek önlemlerin gerekli olduğuna karar verdi.
Pazartesi gününden itibaren, ticari uzay fırlatmaları yalnızca yerel saatle gece 22:00 ile sabah 06:00 saatleri arasında gerçekleştirilebilecek. Bu saatler, ulusal hava sahasının en sakin olduğu zaman dilimi. FAA, lisansladığı tüm ticari fırlatma ve dönüşler için de aynı gece yarısı kısıtlamasını uygulayacak.
Roket fırlatma zamanlamaları, görevin hedefine göre belirleniyor. Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) gibi belirli yörüngelere giden fırlatmalar için her gün dar kalkış pencereleri bulunuyor. ISS'nin sabit yörünge yolu, Dünya'nın dönüşüyle birlikte belirli zamanlarda uzay limanlarının yörünge düzlemine denk gelmesini gerektiriyor.
SpaceX, ABD'deki en aktif fırlatma şirketi ve Falcon 9 roketleriyle Starlink internet uydularını fırlatıyor. Starlink fırlatmalarında esneklik sağlayan şirket, ağın farklı yörünge düzlemlerinde bulunan yaklaşık 9.000 aktif uydusu sayesinde gece fırlatmalarını tercih edebilecek.
Ancak bazı görevlerin sabit fırlatma pencereleri var. Örneğin, Mars'a iki NASA uydusu taşıyacak olan Blue Origin'in New Glenn roketinin pazar günü öğleden sonra yapılması planlanan fırlatması, görevinin yörünge gereklilikleri nedeniyle özel bir zaman dilimine ihtiyaç duyuyor.
NASA'nın Blue Origin ile yaptığı ticari sözleşme kapsamında gerçekleşecek bu fırlatma, FAA tarafından lisanslanıyor. Bu yaklaşım, NASA'nın daha geleneksel ve devlet denetimli sözleşmelere kıyasla maliyet tasarrufu sağlamasına olanak tanımış.
New Glenn fırlatmasının gelecek haftaya ertelenmesi durumunda NASA'nın muafiyet talebinde bulunup bulunmayacağı ise belirsiz. Bu durum, Ulaştırma Bakanı Sean Duffy'yi hem NASA'nın vekaleten yöneticisi hem de potansiyel olarak bu muafiyeti onaylayacak kişi konumuna getiriyor.
Salı günü yapılması planlanan başka bir ticari SpaceX fırlatması, belirli bir güneş-senkronize yörüngeye birçok küçük uydu gönderecek. Falcon 9 roketinin bu yörüngeye ulaşabilmesi için Kaliforniya'daki Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü'nden yerel saatle geç öğleden önce kalkış yapması gerekiyor.
United Launch Alliance'ın bu hafta Viasat için büyük bir ticari iletişim uydusu fırlatması planlanıyordu ancak donanım sorunları buna engel oldu. Teknik gereksinimlere göre belirlenen fırlatma zamanı, Florida'da yerel saatle gece 22:00'den kısa bir süre sonraydı. Ancak her geçen gün ertelenmeyle birlikte fırlatma zamanı biraz daha erkene çekiliyor, bu da ULA uçuşa hazır olduğunda muhtemelen FAA'nın gece kısıtlamasına denk geleceği anlamına geliyor.
FAA'nın kararından etkilenmeyeceği düşünülen birkaç görev de bulunuyor. Bunlar arasında bu ayın sonlarında bir Falcon 9 roketiyle fırlatılması planlanan ABD-Avrupa okyanus bilimi uydusu yer alıyor. NASA'nın bu fırlatmayı onaylama yetkisine sahip olması nedeniyle FAA lisansına ihtiyaç duymuyor. ABD Uzay Kuvvetleri için yapılan fırlatmalar da benzer bir durumda.
FAA yetkisindeki ABD merkezli Rocket Lab şirketi ise Yeni Zelanda'daki ana uzay üssünden yapılan fırlatmaların ABD hava sahasını kullanmadığı için kısıtlamalardan 'etkilenmediğini' bildirdi.
Ancak kapanmanın daha geniş etkileri NASA üzerinde de hissediliyor. Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nde görevli yer ekibi, önümüzdeki yılın başlarında yapılması planlanan Artemis II görevi için hazırlıkları sürdürüyor, ancak sivil personel ve yükleniciler maaşsız çalışıyor. Yetkililer, kapanmanın Artemis II programını etkileyeceğini öngörüyor. Bu görev, 50 yılı aşkın bir aradan sonra astronotları Ay civarına gönderecek.
Washington DC'deki milletvekilleri, kapanmayı sona erdirmeye yönelik müzakereler yürütüyor, ancak ne zaman bir uzlaşmaya varılacağına dair bir işaret bulunmuyor. Kongre'deki Demokratlar, süresi dolan vergi indirimlerinin sağlık sigortası primlerini düşürmesi için uzatılmasını istiyor. Azınlık partisinin ayrıca Medicaid kesintilerine karşı çıktığı biliniyor.
Devam eden bu çıkmaz, bu hafta ABD tarihindeki en uzun hükümet kapanması rekorunu kırdı.
