Amerika Birleşik Devletleri'nde faaliyet gösteren önde gelen elektronik tasarım otomasyonu (EDA) firmalarından biri, Ulusal Savunma Teknolojileri Üniversitesi'ne (National University of Defense Technology) çip tasarım yazılımı sattığı suçlamasıyla mahkemede suçunu kabul etti. Bu üniversitenin, nükleer patlama simülasyonları üzerinde çalıştığı ve Çin'in nükleer silah araştırma ve geliştirme çabalarıyla ilişkilendirildiği düşünülüyor. Bu nedenle şirkete 140 milyon dolarlık bir ceza kesildi.
Söz konusu üniversite, 2015 yılından bu yana ABD Ticaret Bakanlığı'nın karar listesinde yer alıyor. Bu liste, Beyaz Saray tarafından ulusal güvenlik ve dış politika çıkarlarına aykırı hareket ettiği tespit edilen şirket, kurum ve kişileri içeriyor. Üniversitenin Hunan Guofang Keji University, Central South CAD Center ve CSCC gibi bağlantılı isimleri de sırasıyla 2019 ve 2022 yıllarında kısıtlı listeye eklenmişti.
Mahkeme kayıtlarına göre, teknoloji şirketi ve Çin'deki iştiraki, bu kısıtlamalara rağmen 2015 ile 2020 yılları arasında en az 56 kez CSCC'ye EDA araçları teslim etti. Hatta bazı şirket çalışanlarının, CSCC'nin ABD yaptırımlarından kaçınmak için üniversitenin kullandığı bir takma ad olduğunu bildiği ortaya çıktı. Ayrıca şirket, Phytium Technology Co. adlı ve yine üniversiteyle yakın çalışan bir Çinli yarı iletken firmasına da gerekli ihracat lisanslarını almaksızın ürün sattı.
Şirket, ihracat kontrol ihlallerine yönelik komplo kurma suçundan suçlu bulundu ve bu kapsamda 140 milyon dolarlık el koyma, sivil ve cezai yaptırımla karşılaştı. Bunun yanı sıra, şirketin üç yıl boyunca denetim altında tutulması ve yaptırım uygulanan kurumlarla iş yapmaktan men edilmesi bekleniyor. Bu kuralı ihlal etmesi durumunda ise daha ağır cezalarla karşılaşabilir.
ABD, bu gelişmeden kısa bir süre önce EDA araçlarının genel ihracatına yönelik yasağı kaldırmış olsa da, bu kaldırma yalnızca karar listesinde yer almayan kurumlar için geçerli. Dolayısıyla, adı geçen üniversite ve bağlantılı kurumlarla iş yapmak isteyen herhangi bir şirketin Federal hükümetten uygun bir ihracat lisansı alması zorunlu.
Bu olay, ABD yaptırımlarını ihlal ettiği gerekçesiyle suçunu kabul eden en büyük şirket olarak kayıtlara geçti. Ancak soruşturma geçiren tek şirket bu değil. Yapay zeka yarı iletkenleri alanında dünya lideri olan bir başka firma da, milyarlarca dolarlık yapay zeka çipinin Çin'e kaçak yollarla sokulduğu iddialarıyla karşı karşıya. Şirket CEO'su bu durumu reddetse de, Çin'de yasaklı ekran kartları için gelişen bir karaborsa olduğu biliniyor.
ABD, ihracat kontrollerini sıkılaştırırken, müttefikleri olan Singapur ve Malezya gibi ülkeleri de kaçakçılık ağlarına karşı önlem almaya teşvik ediyor. Ancak Çin'deki devasa talep, yapay zeka teknolojilerinin kaçakçılığını oldukça kârlı hale getiriyor ve tamamen durdurulmasını neredeyse imkansız kılıyor.
