Aswan yakınlarında yapılan yeni bir keşif, antik Mısır’ın ilk hanedanlık dönemine, yani yaklaşık 5100 yıl öncesine ait olabilecek bir kaya oymağını gün yüzüne çıkardı. Yeni bir araştırmanın bulgularına göre, bu etkileyici oyma, içinde kraliyet ailesinden bir figürün oturduğu düşünülen bir tekneyi tasvir ediyor. Figürün sadece başı ve sağ omzu seçilebiliyor.
Bu kaya oymağı, arkeologlar tarafından henüz yeterince bilinmeyen hanedanlık öncesi ve erken Birinci Hanedanlık dönemlerine ait antik Mısır kaya panelleriyle stilistik benzerlikler taşıyor. Araştırmacılar, bu yeni bulunan çizimin Mısır devletinin nasıl oluştuğuna dair önemli ipuçları barındırabileceğini düşünüyor.
Konuyla ilgili bir araştırmacı, antik Mısır ikonografisinde teknelerin en sık rastlanan motifler arasında olduğunu belirtiyor. Firavunlar dönemi Mısır’ının habercisi olan Hanedanlık Öncesi ve Erken Hanedanlık dönemlerinde (yaklaşık MÖ 4500-3085), tekneler her yerdeydi ve karmaşık ideolojik ile sembolik anlamlar taşıyordu.
Bu “ilginç yeni” kaya oymağı, Kasım 2022'de Yeni Aswan Şehri'nin inşası öncesinde bölgedeki kaya sanatını belgelemek amacıyla yapılan bir araştırma sırasında Nil Nehri'nin batı kıyısında, Aswan yakınlarında keşfedildi. Keşif, yakın zamanda bilimsel bir dergide yayımlanarak tüm dünyanın dikkatine sunuldu.
Oyma, beş figür tarafından çekilen süslü bir tekneyi gösteriyor. Teknenin arka kısmında ayakta duran bir kişi kürek tutuyor. Bu kişinin yanında, içinde oturan bir bireyin bulunduğu kapalı bir alan, muhtemelen bir kabin dikkat çekiyor.
Bu oturan kişinin kraliyet ailesinden biri olabileceği düşünülüyor. Ancak, bazı detayların zamanla silinmiş olması nedeniyle figürü tam olarak yorumlamak zorlaşıyor. Oturan kişinin uzatılmış bir çenesi var gibi görünüyor; bu özellik, Birinci Hanedanlık'tan beri krallar tarafından takılan sahte sakalı simgeliyor olabilir.
Figürün başının üzerinde dikey bir çizgi de bulunuyor; bu da bir tür başlık olabileceği yönünde yorumlanıyor.
Kaya sanatının tarihlemesini yaparken araştırmacı, oymanın stilini mercek altına aldı. Teknenin orak benzeri şekli ve onu çeken figürler, hanedanlık öncesi ve erken hanedanlık dönemlerine ait tekne tasvirlerini anımsatıyor. Ayrıca teknenin ikinci kabininin üst kısmında “boynuzlar” olduğu görülüyor ki bu da Birinci Hanedanlık'ın başlangıcında yaygın bir özellikti.
Ancak araştırmacı, bu figürün MÖ 3085 civarında ilk Mısır hanedanlığını kuran Narmer olmadığını düşünüyor. Zira oymada, bir saray cephesini tasvir eden ve kralın adını taşıyan hiyeroglif sembolü olan “serekh” bulunmuyor.
Serekh'in olmaması, oturan figürün Birinci Hanedanlık'tan bir kral olmadığını gösteriyor. Aksine, oymanın Birinci Hanedanlık'ın şafağında, belki de Narmer'in hükümdarlığından kısa bir süre önce yapılmış olması daha muhtemel olarak değerlendiriliyor.
Konuyla ilgili görüş veren başka bir Mısırolog da, serekh'in yokluğunun “önemli bir detay” olduğunu ve bunun, oturan figürün bu kraliyet sembolünün yaygın kullanımından önceki bir döneme ait olabileceğine işaret ettiğini belirtiyor.
Bu ve benzeri oymaların oldukça iyi işlenmiş olması ve aralarındaki benzerlikler, ilk piramitler inşa edilmeden çok önce bile bölgesel otoritelerin kaya sanatı uzmanlarını görevlendirmiş olabileceği fikrini destekliyor.
Hanedanlık Öncesi döneme ait kaya sanatının sınırlı olması nedeniyle bu oyma, “otoritenin potansiyel bir temsilcisi olarak yorumlanan, törensel bir teknede oturan bir figürü tasvir etmesi” açısından özellikle önemli bir keşif olarak öne çıkıyor.
Ancak kaya sanatını yorumlamak, doğası gereği zorlu bir süreç. Araştırmacılar, oturan kişinin başındaki dikey çizginin gerçekten bir başlık olup olmadığı ya da uzatılmış çenenin sahte bir sakal olup olmadığı gibi bazı belirsizliklere dikkat çekiyor. Hatta oturan bireyin cinsiyeti bile henüz kesin olarak belirlenebilmiş değil.
Çalışma, figürün “cinsiyetini ve statüsünü belirlemenin mümkün olmadığını” açıkça ifade etse de, yönetici sınıfının potansiyel bir üyesi olarak sosyal öneminin altı çiziliyor.
