Yaklaşık 41.000 yıl önce Dünya'nın manyetik alanı dramatik bir şekilde tersine döndü. Şimdi ise Avrupa Uzay Ajansı'nın Swarm uydusu misyonundan elde edilen bilgilerle yapılan zekice bir yorum sayesinde bu büyük olayın 'sesini' duyabiliyoruz.
Uydu verilerini, Dünya'daki manyetik alan çizgisi hareketlerine ilişkin kanıtlarla birleştiren yerbilimciler, Laschamps olayını haritalandırarak bunu odun gıcırtıları ve çarpışan kayaçların sesi gibi doğal seslerle temsil ettiler.
2024 yılında Danimarka Teknik Üniversitesi ve Alman Yerbilimleri Araştırma Merkezi tarafından gün yüzüne çıkarılan bu çalışma, daha önce hiç duymadığınız ürkütücü, uhrevi bir ses izi ortaya koyuyor.
Gezegenimizin çekirdeğindeki sıvı metallerin dönmesinden kaynaklanan Dünya'nın manyetik alanı, atmosferimizi yok eden güneş parçacıklarını saptırarak hepimizi korur ve uzaya on binlerce kilometre yayılır.
Gezegenimizin içindeki demir ve nikel aktıkça, Dünya'nın manyetik alanı da hareket eder, bu da Kuzey (ve Güney) Kutuplarının sürekli hareket halinde olduğu anlamına gelir. Son zamanlarda manyetik Kuzey Kutbu'nun konumu, Kanada'dan Sibirya'ya doğru kaymaya devam ederken resmi olarak değiştirildi.
Mevcut yönelimiyle manyetik alan çizgileri, gezegenin yüzeyi üzerinde güneyden kuzeye ve derinliklerinde ise kuzeyden güneye doğru yönelen kapalı döngüler oluşturur.
Ancak her seferinde alan rastgele kutuplarını tersine çevirir. Eğer bu bugün tekrar yaşansaydı, kuzeyi gösteren pusulalarımız Güney Kutbu'nu gösterecekti.
Bu tür son felaket olayı yaklaşık 41.000 yıl önce meydana geldi ve Fransa'daki Laschamps lav akıntılarında bir iz bıraktı. Alanın mevcut gücünün yalnızca yüzde 5'ine zayıflamasıyla, tersine çevirme süreci atmosferimize daha fazla kozmik ışının girmesine izin verdi.
Buz ve deniz çökeltileri, yüksek seviyedeki güneş bombardımanının izotopik imzalarını koruyor. Geçen yıl yayınlanan bir araştırmaya göre, Laschamps olayı sırasında Berilyum-10 izotoplarının seviyeleri iki katına çıktı.
Bu değiştirilmiş atomlar, kozmik ışınların atmosferimizle reaksiyona girmesi, havayı iyonize etmesi ve ozon tabakasını parçalamasıyla oluşur. İklim değişikliği potansiyel bir sonuç olarak düşünüldüğünde, Avustralya'daki megafaunanın neslinin tükenmesinin ve insan mağara kullanımındaki değişikliklerin bu olayla ilişkilendirilebileceği speküle ediliyor.
Alman Yerbilimleri Araştırma Merkezi'nden jeofizikçi Sanja Panovska, o dönemde, "Bu aşırı olayları anlamak, gelecekteki meydana gelme olasılıkları, uzay iklimi tahminleri ve çevre ile Dünya sistemi üzerindeki etkilerini değerlendirmek için önemlidir" açıklamasında bulunmuştu.
Laschamps tersine dönmesinin 250 yıl sürmesi ve bu sıra dışı yönde yaklaşık 440 yıl kalması kaydedildi. Kuzey kutupluluğu güneye doğru kayarken, Dünya'nın manyetik alanı en fazla mevcut gücünün %25'ine ulaşmış olabilir.
Atlantik Okyanusu üzerindeki zayıflama gibi son manyetik alan anomalileri, bugün yaklaşan bir tersine dönme hakkında sorulara yol açtı, ancak son araştırmalar bu anomalilerin mutlaka tersine dönme olaylarıyla bağlantılı olmadığını öne sürüyor.
Bununla birlikte, Güney Atlantik Anomalisi, bölgedeki uyduları daha yüksek düzeyde radyasyona maruz bırakıyor.
2013'ten bu yana ESA'nın Swarm takımyıldızı, gezegenimizin jeomanyetik alanını daha iyi anlamamız ve dalgalanmalarını tahmin edebilmemiz için Dünya'nın çekirdeği, mantosu, kabuğu, okyanusları, iyonosferi ve manyetosferinden gelen manyetik sinyalleri ölçüyor.
