Polonya'da arkeologlar, Keltlerin 2.300 yıl önce kafa ameliyatlarında kullandığı nadir bir demir alet keşfetti. El ile taşınabilen bu tarihi eser, Polonya'nın orta-doğu Mazovya bölgesindeki Kelt yerleşim yeri Łysa Góra'da bulundu.
Kazı çalışmalarını yürüten uzmanlar, demir nesnenin işçiliği ve hassasiyetinin Kelt metalurjisini yansıttığını belirtti. Bu aracın, insan kafatasında delik açmak için kullanıldığı düşünülüyor. Yunanca 'delmek' anlamına gelen 'trepanasyon' olarak bilinen bu kraniyal cerrahi türü, en az 5.000 yıldır dünyanın pek çok kültüründe uygulanıyordu ve 19. yüzyılın başlarına kadar devam etti. İspanya, İsrail ve Bolivya gibi bölgelerde de bu tür uygulamalara rastlandı.
Farklı trepanasyon yöntemleri bulunsa da, Keltlerin çoğunlukla 'geleneksel kazıma tekniği'ni kullandığı ve az sayıda yerleşimde 'delme trepanasyonları' uyguladığı belirtiliyor. Uzmanlar, mezarlarda bulunan bireysel cerrahi aletlerin, Keltlerin bu tür operasyonları hem tıbbi hem de büyüsel amaçlarla gerçekleştirdiğini gösterdiğini ifade ediyor. Ancak Łysa Góra'da bu operasyonu geçiren insanlara ait iskeletlere henüz rastlanmadı.
Roma'yı yağmalamış, savaşçı Keltlerin bu bölgede bulunması arkeologları şaşırttı. Çünkü Łysa Góra, Avrupa'da bulunan en kuzeydoğu Kelt yerleşim yeri olma özelliğini taşıyor. Łysa Góra'da 1970'lerde ilk kazılar başlamış olsa da, son iki yıldır yeni arkeolojik çalışmalar yürütülüyor. 2024 yılında bulunan yüzlerce eser arasında nadir bir Kelt miğferi de yer alıyor. Bu yılki kazılarda ise Kelt broşları, mızrak ucu, demir balta ve at biniciliğiyle ilgili pek çok metal obje gün yüzüne çıkarıldı.
Miğferden bile daha nadir olduğu düşünülen trepanasyon aleti, bu yıl ilkbaharda yerleşimin miğferin bulunduğu bölümünde keşfedildi. Bu aletin, bir ucu sivri bir bıçağa sahip ve muhtemelen ahşap bir sapla kullanıldığı tahmin ediliyor. Bu tür cerrahi aletler Kelt yerleşimlerinde nadiren bulunuyor.
Uzmanlar, bu tür bir demir trepanasyon bistürisinin bulunmasının, bölgeye yerleşen Keltler arasında özel tıbbi veya ritüel bilgiye sahip birinin yanı sıra, bulunan aletleri üretebilecek bir demircinin de bulunduğunu gösterdiğini vurguluyor. Łysa Góra'da yapılan kazılar, Keltlerin bölgeye gelmesinden önce de tahkim edilmiş bir yerleşim olduğunu ortaya koydu. Keltlerin gelişiyle birlikte, bronz ve demir metalurjisi izleri, eşsiz ithal ürünler ve kehribar objeler, yerleşimin önemli bir ticaret merkezi olduğunu gösteriyor. Bu dönemde Akdeniz dünyasında değerli bir malzeme olan kehribarın, Keltler tarafından 'kehribar yolu' üzerindeki konumlarını korumak için Łysa Góra'yı tahkim etmiş olabilecekleri düşünülüyor.
