Bilim dünyasında 15 yıldır süregelen tartışmaların ardından, arsenikle beslendiği iddia edilen bir mikroorganizmayla ilgili önemli bir çalışma geri çekildi. 'Science' dergisi, yayınlanan makaledeki verilerin kirlenmiş ve hatalı olduğunu belirterek makalenin geri çekilmesine karar verdi. Ancak, orijinal çalışma yazarları bu karara katılmıyor.
California'daki arsenik açısından zengin Mono Gölü'nün tuzlu sularından elde edilen ve GFAJ-1 olarak adlandırılan bakteri türü, bir araştırma ekibi tarafından keşfedilmişti. Bu ekip, yaşamın temel yapı taşlarından olan fosforu arsenikle değiştirerek laboratuvar ortamında bu bakteriyi büyütmeyi başardıklarını öne sürmüştü. Arsenik, genellikle canlı organizmalar için oldukça zehirli bir elementtir.
Çalışmanın bulguları, 2010 yılında 'Science' dergisinde yayımlandıktan sonra büyük yankı uyandırmıştı. NASA, bu keşfi "uzaylı yaşam arayışını etkileyecek bir astrobiyoloji bulgusu" olarak duyurmuştu. GFAJ-1 mikroorganizması keşfi, adeta bir teknoloji ve bilim haberi çılgınlığına yol açmış ve "arsenik yaşamı"nın mümkün olduğunu göstererek biyologların yaşamın temel gereksinimleri konusundaki anlayışını tamamen değiştirmişti.
Orijinal çalışma yazarlarından biri, o dönemde yaptığı açıklamada, "Bakterilerin kendilerine ait parçaları arsenikten inşa ettiğini gördük. Eğer Dünya'da bu kadar beklenmedik bir şey yapabilen bir organizma varsa, daha önce görmediğimiz başka neler başarabilir?" diyerek heyecanını dile getirmişti.
Ancak, çalışmanın yayımlanmasının ardından eleştiriler de gecikmedi. Makalenin dergide basılı olarak yer aldığı 2011 yılına gelindiğinde, teknik yorumlar bölümünde dışarıdan gelen uzmanlar tarafından yöntemler ve yorumlamalarla ilgili birçok bilimsel hata olduğuna dair görüşler paylaşılmıştı.
2012 yılında ise 'Science' dergisinde yayımlanan iki ayrı çalışma, GFAJ-1'in arsenikle beslenme bulgularını tekrarlamaya çalıştı. Ancak bu çalışmalar, GFAJ-1'in yüksek arsenik seviyelerine tolerans gösterebildiğini ancak yaşamın yapı taşı olarak fosfor yerine arseniği kullanamadığını ortaya koydu.
Kontroversiyel "arsenik yaşamı" çalışması hiçbir zaman tekrarlanamamış olsa da, kasıtlı bir sahtekarlık veya etik dışı bir durum söz konusu olmadığı için o zamana dek geri çekilmemişti. Ancak son beş yılda, 'Science' dergisi sahtekarlık ve etik dışı durumlar dışındaki nedenlerle de makaleleri geri çekmeye başlamıştı. Bu çerçevede, söz konusu çalışma da resmi olarak geri çekildi.
Derginin baş editörleri tarafından yapılan açıklamada, teknik yorumlardan birinin, analiz edilen nükleik asitlerin yeterince saflaştırılmadığına işaret ettiği belirtildi. Verilerin kirlilikten kaynaklandığına dair kanıtlar göz önüne alındığında, derginin makalenin temel sonucunun hatalı verilere dayandığına inandığı ifade edildi.
Çalışmanın yazarları ise bu geri çekme kararına katılmıyor. Yazarlar, bilimsel süreçte makale sonuçlarıyla ilgili tartışmaların normal olduğunu belirterek, çalışmalarını destekleyen verilere güvendiklerini ve makalenin daha kapsamlı yazılabileceğini ancak rapor edilen verilere sadık kaldıklarını dile getirdiler.
