İtalya'daki bir mağarada yarım asır önce bulunan tarih öncesi bir kafatası, Avrupa'da yapay olarak şekillendirilmiş kafatasının bilinen en eski örneğini ortaya koyuyor. Yaklaşık 12.500 yaşında olan ve olağan dışı uzunluğa sahip bu kafatası, bu uygulamanın Taş Devri'ne kadar uzandığını teyit ediyor.
Çalışmanın ortak yazarlarından biri olan Floransa Üniversitesi'nden biyoarkeolog Irene Dori, vücut modifikasyonunun, geçmiş toplumlar tarafından kimlik, statü ve aidiyet oluşturmak ve iletmek için kullanılan birçok stratejiden biri olduğunu belirtti.
Yapılan yeni bir araştırmada, araştırmacılar İtalya'nın kuzeybatı kıyısındaki Geç Üst Paleolitik dönemden kalma bir yerleşim yeri olan Arene Candide Mağarası'ndan bir kafatası üzerinde analizler gerçekleştirdiler. Yaklaşık 12.900 ila 11.600 yıl önce, avcı-toplayıcı nesiller bu mağarayı ölülerini gömmek için kullanmışlardı. 1940'larda arkeologlar, bölgede çok sayıda insan iskeleti buldular ve bunların çoğu eski bir ritüelde ölümden sonra yeniden düzenlenmişti. AC12 adı verilen yetişkin bir erkeğe ait belirli bir kafatası, başka bir mezarın üzerindeki bir nişte bulundu.
1980'lerde araştırmacılar, AC12'nin uzun, dar kafatasının, adam çocukken kafatasının büyümesini etkileyen bir hastalık veya kazanın sonucu olabileceğini öne sürdüler.
Ancak Dori ve meslektaşları başka bir potansiyel açıklama ile ilgileniyorlardı: yapay kafatası modifikasyonu. Yeni araştırmada, kafatasını sanal olarak yeniden oluşturdular ve istatistiksel olarak AC12'nin "tuhaf şekilli kafasının" en iyi açıklamasının çocukluk dönemi vücut modifikasyonu olduğunu gösterdiler.
Yapay kafatası modifikasyonu uygulaması, büyüme ve gelişme sırasında bir bebeğin kafasına baskı uygulamayı içerir. Aylar veya yıllar boyunca tutarlı bir şekilde uygulandığında, bu durum kişinin kafatasının kalıcı olarak yeniden şekillenmesine neden olur. Uygulamanın kişinin beyin fonksiyonunu etkileyip etkilemediği ise belirsizdir.
AC12 kafatası 1970'lerde yeniden yapılandırılıp yapıştırıldığı için, araştırmacılar kafatası parçalarını doğru bir şekilde ölçmek için onu ayırmak zorunda kaldılar. Bunu, kafatasının bilgisayarlı tomografi (CT) taramalarını yaparak ve kemikleri sanal olarak ayırarak tahribatsız bir şekilde yapmayı tercih ettiler. Ardından, araştırmacılar AC12'yi dört farklı şekilde dijital olarak yeniden oluşturdular ve kemiğin biyolojik şeklini ölçen geometrik morfolometri adlı bir teknik kullanarak sanal yeniden oluşturmaları dünyanın dört bir yanındaki kafataslarıyla karşılaştırdılar.
Tüm bu analizlerin sonuçları, AC12'nin normal kafataslarına veya hastalık veya travmadan etkilenenlere kıyasla yapay olarak değiştirilmiş kafataslarına daha çok benzediğini ortaya koydu. Özellikle, AC12 kafatasının şeklinin, muhtemelen başının çevresine sıkıca kumaş şeritleri sarılarak yapıldığı belirtildi.
Araştırmacılar, bu bulgunun "Avrupa'da yapay kafatası modifikasyonunun bilinen en erken vakası" olacağını belirttiler, çünkü kemikler yaklaşık 12.190 ila 12.620 yıl öncesine tarihleniyor.
Yapay kafatası modifikasyonu uygulamasının ardındaki neden hala bilinmiyor ve anlamı muhtemelen onu uygulayan kültürler arasında farklılık gösteriyordu.
Dori, kültürel vücut modifikasyonunun muhtemelen eski ve yaygın bir uygulama olduğunu ve "bedeni bir ifade biçimi olarak kullanmaya yönelik çeşitli uygulamalardan biri olabileceğini" söyledi. Arene Candide'de, insanların yanaklarına takılan disklerle yüzlerini süslediklerine dair dişlerden de kanıtlar bulunuyor. Ancak Dori, iskeletlerin çok parçalı olması nedeniyle yapay kafatası modifikasyonunun ne kadar yaygın olduğunun belirsiz olduğunu belirtti.
Araştırmacıların incelediği bir fikir, AC12'nin Taş Devri mezarlığına gömülen diğerlerinden bir şekilde farklı olup olmadığıdır. Arene Candide iskeletlerinin DNA analizinin devam ettiğini ve bunun olası uzun mesafeli göç veya diğer gruplarla genetik ilişki hakkında bilgi verebileceğini söyledi.
Yapay kafatası modifikasyonu dünya çapında uygulanmıştır. Asya'dan en eski örnek yaklaşık 11.200 yıl öncesine, Avustralya'daki en eski örnek ise 13.500 yıl öncesine dayanmaktadır. Bu uygulama Orta ve Güney Amerika'da yaklaşık 10.000 yıl boyunca uygulanmış olsa da, araştırmacılar "kökenlerinin Paleolitik döneme" dayandığını belirtiyorlar.
Dori, bu uygulamanın "paylaşılan insan eğilimlerinden kaynaklanan bir uygulama olarak" farklı bölgelerde bağımsız olarak ortaya çıkmış olabileceğini, ancak Avrasya boyunca bulunan değiştirilmiş kafataslarının sayısının "yapay kafatası modifikasyonunun bağımsız olarak icat edilip edilmediğini veya gruplar arasında kültürel olarak aktarılıp aktarılmadığını kesin olarak belirlememize izin vermediğini" ekledi.
