Dinozorlar çağının azgın denizleri, sanılandan çok daha fazla mürekkep balığına ev sahipliği yapıyordu. Yeni bir araştırma, bu ilginç canlıların geçmişine ışık tutuyor.
Japon ve Alman paleontologlar, kayaların içine hapsolmuş fosilleri analiz etmek için yeni bir teknik kullanarak, 100 milyon yıllık bir kaya parçasında devasa sayıda fosilleşmiş kafadanbacaklı gagası keşfetti.
Bu keşif, 263 mürekkep balığı örneğini içeriyordu ve bu örnekler arasında, bilim insanlarının daha önce hiç görmediği 40 antik mürekkep balığı türü saklıydı.
Bu bulgu, fosilleşmiş kalıntıları nadiren bulunsa da, Kretase dönemindeki okyanusta mürekkep balıklarının ne kadar çok sayıda olduğunu ortaya koyuyor.
Araştırmacılar, "Hem sayı hem de boyut olarak bu antik mürekkep balıkları denizlerde açıkça hüküm sürüyordu" diyor. "Vücut büyüklükleri balıklar kadar, hatta yanlarında bulduğumuz amonitlerden bile daha büyüktü. Bu bize, mürekkep balıklarının antik okyanusta en bol bulunan yüzücüler olarak geliştiğini gösteriyor."
Bir fosilin oluşması için genellikle uzun sürede çürüyen vücut parçaları gerekir, böylece uzun ve genellikle zorlu fosilleşme süreci kalıntıları yok etmeden gerçekleşebilir. Çoğu fosil kemik, diş, kabuk ve pençedir; yumuşak vücut kısımları olağanüstü fosilleşme koşulları gerektirir.
Mürekkep balıkları çoğunlukla yumuşak vücut kısımlarından oluşur. Tek istisna sert, kitinli gagalarıdır. Dünya tarihinin fosil kayıtlarında hayatta kalmayı başaran mürekkep balığı gagaları, ahtapotlar, nautiluslar ve mürekkep balıkları gibi kafadanbacaklılar grubunun bu dünyada 500 milyon yıllık süre zarfında nasıl ortaya çıktığını ve evrimleştiğini anlamak için hayati önem taşır.
Bu çalışmadan önce, sadece bir tek fosilleşmiş mürekkep balığı gagası bulunmuştu. Ancak, birçok küçük deniz fosili, çıkarılması ve incelenmesi zor olan karışık topluluklar halinde birikir.
Bu dikkat çekici gaga topluluğunu keşfetmek için araştırmacılar, 'taşlama tomografisi' adı verilen bir tekniğe başvurdu. Temel olarak, bilim insanları bir kaya örneğini ince tabaka halinde yavaşça zımparalar, her tabakayı yüksek çözünürlükte görüntüler.
Örneği kendisi yok olur, ancak ortaya çıkan görüntüler dijital olarak derlenerek kayanın iç içeriğini üç boyutlu olarak ortaya çıkarabilir; buna genellikle sadece iki boyutlu dilimler halinde erişilebilen fosillerin son derece ayrıntılı, 3 boyutlu rekonstrüksiyonları dahildir.
Araştırmacılar, yaklaşık 100 milyon yıl öncesine ait, fosillerle dolu bir kaya parçasını yeniden yapılandırmak için bu tekniği kullandı. İçinde, hayvan kalıntılarının yoğun bir topluluğu vardı; bunlar arasında mürekkep balığı gagalarının ortaya çıktığı yaklaşık 1000 kafadanbacaklı gagası bulunuyordu.
Bu gagalar küçük ve inceydi, uzunlukları 1.23 ila 19.32 milimetre arasında değişiyordu ve ortalama uzunlukları 3.87 milimetreydi; bu, daha önce bilinen tek fosil mürekkep balığı gagasının boyutunun yaklaşık yüzde 6'sına denk geliyordu. Bilim insanları, bu gagaların minimum kalınlığının her zaman 10 mikrometreden az olduğunu buldu.
Araştırmacılar makalelerinde, "Bu sonuçlar, sayısız mürekkep balığı gagasının milimetre ölçeğindeki mikrofosiller olarak gizlendiğini gösteriyor ve önceki çalışmalarda neden gözden kaçtığını açıklıyor" diye belirtiyor.
Bu sonuçlara dayanarak, araştırmacılar Kretase mürekkep balığı biyokütlesinin balıkların ve amonitlerin biyokütlelerini çok aşacağını ve mürekkep balığı çeşitlenmesinin yaklaşık 100 milyon yıl önce kesinlikle patladığını tahmin ettiler.
Bu, mürekkep balıklarının Dünya'da ancak dinozorlar çağının sonunu getiren toplu yok oluşun ardından, yaklaşık 66 milyon yıl önce gelişmeye başladığına dair önceki varsayımla tam bir tezat oluşturuyor.
Araştırmacılar, "Bu bulgular, geçmişteki deniz ekosistemleri hakkında bildiğimizi sandığımız her şeyi değiştiriyor" diyor. "Mürekkep balıkları muhtemelen modern okyanusa hakim olan hızlı ve zeki yüzücilerin öncüleriydi."
Bulgular, Science dergisinde yayınlandı.
